Ο Ψυχρός Πόλεμος της μόδας

Όχι, ο Ψυχρός Πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης δεν αφορούσε μόνο τον ανταγωνισμό στον στρατιωτικό εξοπλισμό ή την κατάκτηση του διαστήματος. Μπήκε και σε χωράφια, όπως οι τέχνες - ειδικά το μπαλέτο - ακόμη και η Μόδα.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και με τους Σοβιετικούς να έχουν καταφέρει ήδη την πρώτη μεγάλη επιτυχία τους στο διάστημα - ο Σπούτνικ 1, ο πρώτος τεχνητός δορυφόρος της ανθρωπότητας εκτοξεύτηκε το 1957 - ΗΠΑ και Ένωση επέκτειναν τον ανταγωνισμό τους στον καθημερινό τρόπο ζωής και τον πολιτισμό. Δυο διαφορετικοί κόσμοι, ο κομμουνισμός και ο καπιταλισμός συγκρούονταν.

Στο πλαίσιο αυτό, υπήρξαν και ανταλλαγές μεταξύ των δυο χωρών, ώστε η μία να εντυπωσιάσει ή να επισκιάσει την άλλη με τα δικά της επιτεύγματα. Οι Σοβιετικοί διοργάνωσαν μια έκθεση για τα επιστημονικά, τεχνολογικά και πολιτιστικά τους επιτεύγματα στη Νέα Υόρκη και ακολούθησαν οι Αμερικανοί με μια αντίστοιχη έκθεση στη Μόσχα. Η έκθεση στη Μόσχα έμεινε γνωστή στην ιστορία ως το «Ντιμπέιτ της Κουζίνας» μεταξύ του Χρουστσόφ και του αντιπροέδρου τότε Ρίτσαρντ Νίξον, κατά το οποίο οι δυο άντρες φιλονίκησαν για το αν ο κομμουνισμός ή ο καπιταλισμός έχει τα περισσότερα πλεονεκτήματα.

Τα ρούχα εδώ συμπλήρωναν την πολιτική. Ο Νίξον, σύμφωνα με το Newsweek, φρόντισε να ανανεώσει την γκαρνταρόμπα του πριν από το ταξίδι. Το ίδιο και η σύζυγός του Πατ που τον συνόδευσε. «Ένα κοστούμι από φυσικό, καθαρό μετάξι, ένα φόρεμα κοκτέιλ από καφέ μεταξωτό ταφτά, ένα φόρεμα από μετάξι και βαμβάκι με φλοράλ ντεσέν και από πάνω σακάκι και ακόμη δυο φορέματα. Τα περισσότερα από τα ρούχα αγοράστηκαν από του Χένρι Μπέντελ στη Νέα Υόρκη όπου η Πατ πέρασε μία ώρα και ξόδεψε αρκετές εκατοντάδες δολάρια. «Είναι κοστούμια», εξήγησε. «Φορέματα με αξεσουάρ που συμπληρώνουν το ένα, το άλλο για να δημιουργήσουν μια εικόνα. Δεν είναι υψηλή μόδα αλλά μου αρέσουν και νομίζω ότι ταιριάζουν ωραία επάνω μου».

Στην έναρξη της έκθεσης η σύζυγος του Νίξον εμφανίστηκε με το μεταξωτό κοστούμι και ένα κομψό καπέλο. Σύμφωνα με τα αμερικανικά μέσα έδειχνε ακριβώς όπως έπρεπε: «σαν μια εκλεπτυσμένη και καλοντυμένη Αμερικάνα νοικοκυρά». Το μήνυμα που ήθελαν να στείλουν οι Αμερικάνοι ήταν ότι μπορεί οι Ρώσοι να προπορεύονταν στη διαστημική έρευνα και την εκπαίδευση αλλά δεν μπορούσαν να επιτύχουν την πολυπλοκότητα και κομψότητα της δυτικής ενδυμασίας.

Στην έκθεση της Μόσχας, οι Αμερικάνοι τα έδωσαν όλα στον τομέα μόδα. Ο υπολογιστής RAMAC της IBM’s που είχε στηθεί στην έκθεση, παρείχε τέσσερις χιλιάδες απαντήσεις για διάφορες πτυχές της ζωής στην Αμερική. Μία από τις ενότητες προσέφερε πληροφορίες σε τέλεια ρωσικά σχετικά με το τι περιέχει η ντουλάπα μιας μέσης Αμερικάνας: Χειμερινό παλτό, ανοιξιάτικο παλτό, αδιάβροχο, πέντε φορέματα για το σπίτι, τέσσερα απογευματινά φορέματα, τρία κοστούμια, τρεις φούστες, έξι μπλούζες, δυο φουρό, πέντε νυχτικά, οκτώ παντελόνια, πέντε σουτιέν, δυο κορσέδες, δυο ρόμπες, έξι ζευγάρια ψηλές κάλτσες, δυο ζευγάρια αθλητικές κάλτσες, τρία ζευγάρια γάντια για φορέματα, τρία σορτς, ένα καθημερινό παντελόνι, μια ολόσωμη φόρμα και αξεσουάρ».

Κατά τη διάρκεια της έκθεσης, παρουσιάστηκαν όχι ένα αλλά τέσσερα fashion shows των 35 λεπτών. Κάθε ένα από αυτά το παρακολούθησαν 3.000 - 5.000 Ρώσοι. Οι Σοβιετικοί είχαν «κόψει» αρκετές από τις αμερικανικές προτάσεις για την έκθεση αλλά όχι τις προτάσεις για την παρουσίαση της αμερικανικής μόδας. Στις επιδείξεις παρουσιάστηκαν κυρίως νεανικά ρούχα, ρούχα διακοπών, καθημερινά σύνολα και επίσημα βραδινά φορέματα.

Θέλοντας να παρουσιάσουν μια πτυχή της καθημερινής ζωής στην Αμερική τα ρούχα παρουσίασαν επαγγελματίες μοντέλα αλλά και καθημερινοί άνθρωποι, παιδιά, έφηβοι, ηλικιωμένοι αλλά και ολόκληρες οικογένειες. Το Newsweek είχε χαρακτηρίσει τις επιδείξεις μόδας «βαρετές» αλλά αναγνώριζε ότι από πίσω υπήρχε ένα πολιτικό μήνυμα: «τα ρούχα ήταν τα σωστά, αν και κάπως βαρετά. Η ιδέα από πίσω ήταν να δείξουμε στους Σοβιετικούς πως ντύνεται η μέση Αμερικανίδα στη δουλειά και την διασκέδασή της κι όχι πως ντύνονται τα γκλάμουρους κορίτσια της Παρκ Άβενιου».

Οι Αμερικάνοι, σύμφωνα με το smithsonianmag, προσπάθησαν να κάνουν προπαγάνδα μέσω της μόδας. Γι’ αυτό επέλεξαν απλά καθημερινά ρούχα. Αν είχαν παρουσιάσει υψηλή ραπτική από τα σαλόνια της Νέας Υόρκης, οι Σοβιετικοί θα μπορούσαν να τους κατηγορήσουν για επίδειξη ελιτίστικων ρούχων που απευθύνονται σε ανώτερες τάξεις. Οι Αμερικάνοι πίστευαν εξάλλου ότι οι Ρώσοι δεν μπορούσαν να τους ανταγωνιστούν στον τομέα της μαζικής παραγωγής ενδυμάτων.

Ενώ στην έκθεση της Μόσχας οι Αμερικανοί προπαγάνδιζαν τη μόδα τους, τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης σχολίαζαν αρνητικά τα στοιχεία της καθημερινής ζωής - και τα ρούχα - που παρουσίασαν οι Σοβιετικοί στην αντίστοιχη έκθεση που είχε γίνει μόλις δυο μήνες νωρίτερα στη Νέα Υόρκη. «Οι Σοβιετικοί στην έκθεση προσπάθησαν να παρουσιάσουν μια εικόνα αφθονίας δείχνοντας ένα διαμέρισμα, το οποίο ελάχιστοι Ρώσοι απολαμβάνουν και ρούχα και γούνες που σπάνια βλέπει κανείς στους δρόμους της Μόσχας».

Η επίδειξη μόδας των Σοβιετικών, στο πλαίσιο της έκθεσης, σχολιάστηκε με ειρωνεία από τους δυτικούς δημοσιογράφους. Έξι μοντέλα, πέντε γυναίκες κι ένας άντρας παρουσίασαν δημιουργίες Σοβιετικών σχεδιαστών από το μεγαλύτερο πολυκατάστημα της Μόσχας GUM και από το House of Prototypes, ένα ίδρυμα που δημιούργησε ο Στάλιν για να παράγει πρωτότυπα σχέδια σοσιαλιστικής μόδας. Το Time έγραφε: «τα ρούχα, κυρίως χοντρά, υφασμάτινα κοστούμια, είναι περισσότερο εντυπωσιακά για την χρησιμότητά τους μέσα στον βαρύ ρώσικο χειμώνα, παρά για το στιλ τους στο οποίο διαφαίνονται αδέξιες προσπάθειες αντιγραφής δυτικών σχεδίων».

Αν και τα αμερικανικά μέσα μαζικής ενημέρωσης έλεγαν ότι τα σχέδια της GUM είναι «αδέξια αντίγραφα», η πραγματικότητα είναι ότι επρόκειτο για το απαύγασμα της σοσιαλιστικής κομψότητας. Στην GUM μπορούσε κανείς να βρει ατελιέ μόδας με παραδοσιακά ρούχα, ειδικά καταστήματα που πωλούσαν φυσικά μεταξωτά υφάσματα ζωγραφισμένα στο χέρι, γυναικεία καπέλα και γούνινα παλτά και αρώματα, αλλά και πολυτελή κομμωτήρια. Παρ’ όλα αυτά, σε σύγκριση με τα μεγάλα αμερικανικά πολυκαταστήματα και τη μαζική παραγωγή αγαθών που κατέληγε στα ράφια τους, το GUM, έμοιαζε στα μάτια των δυτικών ξεπερασμένο και επαρχιακό.

Ο Ψυχρός Πόλεμος της Μόδας δεν έμεινε στις επιδείξεις ρούχων στο πλαίσιο των εκθέσεων αλλά μεταφέρθηκε και στο κορυφαίο πολιτικό επίπεδο κυρίως μέσω των συζύγων των πολιτικών ανδρών. Ενώ η Πατ Νίξον αγωνιζόταν να επιδείξει την κομψότητα της Αμερικανίδας νοικοκυράς φορώντας ένα φλοράλ φόρεμα, η Νίνα Χρουστσέβα εμφανίστηκε με ένα απλό φόρεμα που κούμπωνε μπροστά ενώ η σύζυγος του Αναστάς Μικόγιαν (αναπληρωτή προέδρου του Συμβουλίου Υπουργών της Σοβιετικής Ένωσης) φόρεσε ένα εφαρμοστό κοστούμι - σχολιάστηκε από τους δυτικούς για το προλεταριακό του στιλ - και ένα μικρό καπέλο.

Την διαφορά έκανε η σύζυγος του αναπληρωτή πρωθυπουργού Φρολ Κοζλόφ, η οποία επέλεξε βραδινό φόρεμα με κέντημα στο ντεκολτέ, λευκή τσάντα και γάντια, χτένισμα και μακιγιάζ. Θεωρήθηκε πώς έσπασε τον σοβιετικό κώδικα που ήθελε την πολιτική ηγεσία απλά ντυμένη όπως και οι απλοί πολίτες της Σοβιετικής Ένωσης. 

Πηγή: https://tvxs.gr