Tο σχίσμα στην Ορθοδοξία βαθαίνει….Τα ιδεολογικά ζητήματα σε μια κοινωνία που αγωνίζεται για ελεύθερη σκέψη είναι από τα πιο ευαίσθητα. Πόσες ιδεολογίες πρέπει να υπάρχουν – δύο, τρεις; Ή καμιά; Δεν είναι επικίνδυνη η κατάσταση του «ιδεολογικού κενού»; Αυτό σχετίζεται με τη διάκριση μεταξύ πολιτών καλών και κακών; Πού είναι η ισορροπία και πώς να διασφαλιστεί η δημόσια ειρήνη; Ποιος είναι ο ρόλος της Εκκλησίας και της Ορθοδοξίας στο ανθρώπινο πεπρωμένο και στην κοινωνία; Ένα νέο βιβλίο «Ομιλία της Ορθοδοξίας» του πολιτικού φιλόσοφου, αναπληρωτή επικεφαλή του Παγκόσμιου Λαϊκού Συμβουλίου της Ρωσίας, Ρώσου πολιτικού επιστήμονα, κοινωνιολόγου της θρησκείας, ειδικού στις σχέσεις εκκλησίας-κράτους, καθηγητή πολιτικών επιστημών, καθηγητή της Φιλοσοφικής Σχολής του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας, αρχισυντάκτη του περιοδικού RELIGARE.RU Internet. συμβούλου του προέδρου της κρατικής Δούμα Aleksandr Vladimirovich Shchipkov είναι αφιερωμένο σε αυτά τα προβλήματα. Σχετικά με αυτό – η σημερινή μας συνομιλία. Συνέντευξή του επ΄αφορμή της έκδοσης του βιβλίου:
Στσιπκόφ. Α.Β. ”Λόγος της Ορθοδοξίας. Περιγραφή του ιδεολογικού χώρου της σύγχρονης Ρωσικής Ορθοδοξίας.” – Μ.: Εκδοτικός οίκος του Πατριαρχείου Μόσχας της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, 2021. – 464 σελ.
Ο πλήρης τίτλος του βιβλίου είναι το Discourse of Orthodoxy. Περιγραφή του ιδεολογικού χώρου της σύγχρονης Ρωσικής Ορθοδοξίας. ” Στην πραγματικότητα, το δεύτερο μέρος του τίτλου περιέχει ήδη μια σημασιολογική επέκταση που είναι ισοδύναμη με τον υπότιτλο. Το πιο σημαντικό μήνυμα για μένα, που περιέχεται στο βιβλίο, είναι ότι η ρωσική μας κοινότητα βασίζεται στις αξίες του ευαγγελίου, και σε αυτές είναι κοντά ακόμη κι εκείνοι που απέχουν πολύ από την πίστη. Αυτός ο λόγος, κοινός σε όλους, είναι ο κύριος λόγος στον ιδεολογικό χώρο της κοινωνίας μας και θα πρέπει να αναγνωριστεί επίσημα, όπως η ρωσική γλώσσα αναγνωρίζεται ως κρατική γλώσσα.
Ο ιδεολογικός χώρος της ορθοδοξίας δεν χρειάζεται να δημιουργηθεί επί τούτου, υπάρχει ήδη – ανεξάρτητα από τον γενικό πολιτικό χώρο της Ρωσίας. Αυτή είναι κυρίως μια ειδική άποψη της σχέσης μεταξύ των ανθρώπων. Ταυτόχρονα, υπάρχει μια σφαίρα εθνικών ιδανικών, η λεγόμενη αστική θρησκεία, η οποία κανονικά πρέπει να συμπίπτει σε ηθικούς όρους με τις παραδοσιακές θρησκείες. Αποφάσισα να περιγράψω αυτόν τον χώρο και το έκανα εδώ και τριάντα χρόνια, αυτό είναι ήδη το 15ο βιβλίο μου. Θεωρώ ότι τα πιο σημαντικά βιβλία του παρελθόντος «Κοινωνική Παράδοση» και «Ερωτήματα Ιδεολογίας», είναι επίσης σε μεγάλο βαθμό αφιερωμένα στον ιδεολογικό χώρο της ορθοδοξίας. Είναι σημαντικό να συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε αυτό το θέμα σήμερα, καθώς υπάρχει σοβαρή απειλή διάβρωσης της ορθόδοξης παράδοσης. Αυτό συνέβη αφότου το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης αποφάσισε να επιδεινώσει τις σχέσεις με την παραδοσιακή Ορθοδοξία και να εισάγει στο γενικό πλαίσιο ένα ισχυρό πολιτικό και κοσμικό ρεύμα, εποχιακό, εξάλλου, με συμπάθειες υπέρ του δεξιού εθνικισμού (σσ.βλ. υποστήριξη δικαίωση των Μπαντεριστών του Δεξιού Τομέα στην Ουκρανία)
Ακριβώς. Πρέπει να μιλήσουμε για τον κανόνα, για την καθολικότητα. Η ικανότητα κάθε πιστού να διαχωρίζει την αληθινή θρησκεία από την προσομοίωσή της είναι εξίσου σημαντική σήμερα με την ικανότητα διαχωρισμού του καλού από το κακό σε ένα θρησκευτικό σύστημα συντεταγμένων. Το κύριο ζήτημα της κρίσης στον κόσμο της Ορθοδοξίας είναι το ζήτημα της νομιμότητας του Φαναρίου. Υποστηρίζω ότι το Φανάρι έχασε τη νομιμότητά του συνδυάζοντας τη θρησκεία με τη γεωπολιτική και τον λεγόμενο «Ελληνισμό». Μετά από αυτό οι τουρκικές αρχές μπόρεσαν να υπεξαιρέσουν την Αγία Σοφία. Νιώσαμε ότι αντιμετωπίζαμε ένα μεταμοντέρνο ψεύδος, ένα φάντασμα.. μια πνευματική καταστροφή. Τώρα η προσομοίωση της Αγίας Σοφίας χτίζεται στη Νέα Υόρκη, σε προτεσταντική γη και με προτεσταντικά χρήματα. Όλα είναι πολύ ξακάθαρα.
Σε αντίθεση με τον παγκοσμιοποιημένο ersatz-Orthodoxy, εμείς, οι Ρώσοι, συνεχίζουμε την παράδοση του Ανατολικού Χριστιανισμού. Σε αυτό, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία δεν εξαρτάται ούτε από την Ελληνική Ορθοδοξία με το «ήθος του Ελληνισμού», ούτε από τον Ελληνο-Προτεσταντισμό και παρεμφερή τεχνάσματα. Η Ρωσική Ορθοδοξία είναι ανεξάρτητη και δεν χρειάζεται Τόμο. Η εκκλησιαστική μας κυριαρχία είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο αυτές οι Εκκλησίες που έχουν ήδη απομακρυνθεί από την Αλήθεια θα μπορέσουν να επιστρέψουν στην πτυχή της Καθολικής Ορθοδοξίας..
Ο στόχος και η ώθηση είναι στο Θεό. Ο Κύριος αναμένει από τον καθένα μας, πρώτα απ ‘όλα, πράξεις, ενέργειες -από αυτούς που εφαρμόζουν τις εντολές Του. Τώρα είναι η ώρα να υπερασπιστούμε την Εκκλησία από μια βίαιη εκκοσμίκευση που κρύβεται πίσω από εικασίες σχετικά με τα «κηρύγματα με βάση τα συμφραζόμενα», «τη μεταποδημική θεολογία», «τις συνθήκες της εκκλησιαστικής αποστολής», «την ωρίμανση της Εκκλησίας», εν συντομία, πέρα από το ρητορικό φάσμα της μοντερνιστικής Δυτικής θεολογίας. Η πρόκληση του κοσμικού και του Ελληνο-Προτεσταντισμού διαφέρει από την πρόκληση του κρατικού αθεϊσμού της σοβιετικής εποχής, είναι πιο εξελιγμένο σε μέσα και ξέρει πώς να επηρεάσει την Εκκλησία από μέσα. Αλλά είμαι σίγουρος: η Εκκλησία θα διατηρήσει έναν υγιή πυρήνα, γιατί υπάρχει όχι μόνο ω στρατευμένη, αλλά και ως θριαμβεύουσα. Πρέπει να θυμόμαστε γιατί υπερασπίζουμε την Εκκλησία και το κάνουμε αυτό για να εκπληρώσει η Εκκλησία την ιστορική της αποστολή, για τη σωτηρία πολλών χιλιάδων ψυχών και, παρεμπιπτόντως, για χάρη της επιστροφής, συγχρονισμού της σημερινής Ευρώπης .. στο βηματισμό της παράδοσης.
Ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα είναι κοινωνικής φύσης και σχετίζεται με το γεγονός ότι η ατζέντα ενημέρωσης στη Ρωσία εξακολουθεί να διαμορφώνεται όχι από την κοινωνική πλειοψηφία, αλλά από την κοινωνική μειονότητα. Αλλά οι άνθρωποι έχουν κουραστεί από την αιώνια «συμφωνία» μεταξύ των ελίτ και της προνομιακής «δημιουργικής τάξης». Αυτό δεν έχει καμία σχέση με τη δημοκρατία και την πολιτική συνείδηση, ούτε αποτελεί προτεραιότητα στα συμφέροντα της πλειοψηφίας. Εάν η κατάσταση δεν αλλάξει, τότε σε μια κρίση και πανδημία, η κυβέρνηση δεν θα είναι σε θέση να βασιστεί στην κοινωνία.
Εγώ δεν είμαι συντηρητικός, αλλά παραδοσιακός. Κάποτε, στη φιλοσοφική συλλογή Fracture, έγραψα ότι ο συντηρητισμός γίνεται περιστασιακός και παρασύρεται από την ιδέα της διατήρησης του status quo σύμφωνα με την αρχή «αν δεν συμβεί τίποτα». Τότε έγινε σαφές για μένα ότι κάθε συντηρητισμός είναι καταδικασμένος να είναι καταστατικός, αφού η κοινωνία υπάρχει σε ένα ιδεολογικό κενό και αξία. Υπό αυτές τις συνθήκες, ο συντηρητισμός δεν έχει τίποτα να διατηρήσει εκτός από τον φιλελευθερισμό. Αυτό δεν είναι μια επίπληξη, αλλά μια δήλωση. Ο συντηρητισμός έχει αποστραγγιστεί από αίμα, αυτό είναι προφανές από τα μανιφέστα των σημερινών ευρωσυντηρητικών. Σήμερα δεν είναι συνηθισμένο να μιλάμε για εκείνα τα ιδανικά που οι συντηρητικοί θα μπορούσαν να υπερασπιστούν ως κάτι καθολικά έγκυρο, αλλά για «καινοτομία», «κινητικότητα», «βελτιστοποίηση», «σπάσιμο ταμπού» και άλλες φιλελεύθερες έννοιες που χρησιμοποιούνται ως καθολικές. Ο συντηρητισμός προσπάθησε να συντηρήσει κάτι σύμφωνα με την εναπομένουσα αρχή, όχι να αναπτυχθεί, αλλά να διατηρήσει, να διατηρήσει “λίγο”. Αλλά οι πολιτικές μάχες δεν κερδίζονται από την άμυνα.
Η παρδοσιοκρατία είναι ένα εντελώς διαφορετικό ζήτημα. Προσπαθεί να αναπτυχθεί σε μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, αλλά χωρίς κενά και απώλειες, χωρίς θύματα, χωρίς “αποδιοπομπαίους τράγους” και απόρριψη έρματος από το πλοίο της εποχής μας. Καθώς ο Κύριος μας διδάσκει με το π.χ του, έχουμε το δικαίωμα να θυσιάζουμε μόνο τους εαυτούς μας. Φυσικά, οι συντηρητικοί μπορούν και πρέπει να έχουν και τη δική τους αποστολή. Αλλά αυτή τη στιγμή, ο συντηρητισμός μπαλαντζάρει επιδιώκει να κλίνει μια ενάντια στην αριστερά, μετά ενάντια στη φιλελεύθερη ιδεολογία. Ο φιλελεύθερος συντηρητισμός κυριαρχεί σήμερα στη Ρωσία, αλλά πρόσφατα υπήρξε μια τάση να πηγαίνει προς τα αριστερά σε σχέση με την πανδημική κατάσταση και ορισμένες αποφάσεις των αρχών. Στο τρίτο μέρος του βιβλίου “Ομιλία της Ορθοδοξίας” μιλάω για αυτό το πρόβλημα με περισσότερες λεπτομέρειες, δίνεται μια τυπολογία κατευθύνσεων της συντηρητικής σκέψης.
..το ιδανικό δείχνει την κατεύθυνση της κίνησης. Στο υπό συζήτηση βιβλίο, λέγονται πολλά για την απο-σοβιετικοποίηση. Γράφω για την ανάγκη να ξεπεραστεί η αδράνεια του μόνιμου εμφυλίου πολέμου, ο οποίος χωρίζει την κοινωνία, στην πραγματικότητα, απέχει πολύ πολύ από τις πραγματικές συγκρούσεις των αρχών του εικοστού αιώνα. Εδώ είναι ένα ζωντανό παράδειγμα από την ίδια τη ζωή. Τον Οκτώβριο του 2020, η Duma της πόλης Tarusa αποφάσισε να μετονομάσει αρκετούς δρόμους στην πόλη – ακριβέστερα, για να τους επιστρέψει στα ιστορικά, προ-σοβιετικά ονόματά τους. Αυτή η απόφαση προκάλεσε μια συναισθηματική σύγκρουση όχι τόσο στη μικροσκοπική Tarusa όσο και στο επίπεδο των ομοσπονδιακών ελίτ. Ένα από τα κύρια πολιτικά προγράμματα του καναλιού “Russia 1” δημοσίευσε μια μεγάλη ιστορία για την υποστήριξη της επιστροφής των Bogolyubskaya, των οδών Voznesenskaya και της πλατείας του καθεδρικού ναού αντί των Kaliayev, Oktyabrskaya και Lenin, αντίστοιχα. Αλλά οι αντίπαλοί τους επικράτησαν – η μετονομασία διακόπηκε. Η κατάσταση αντικατοπτρίζει πολύ καλά την τρέχουσα ιδεολογική αναταραχή – είναι πολύ σημαντικό για την κοινωνία να ξεπεράσει τη διαίρεση σε κόκκινο και λευκό μέσα της, να καταλάβει ότι σήμερα αυτός ο διαχωρισμός με ιδεολογική έννοια εμποδίζει την ανάπτυξη της δημόσιας διοίκησης. Η μετονομασία πρέπει να προσεγγίζεται όχι υπό το πρίσμα του ιδεολογικού αγώνα, αλλά από την άποψη της κοινής λογικής. Εάν ο δρόμος είχε ένα όνομα πριν από το 1917, πρέπει να επιστραφεί, δεν μπορεί να “κρυφτεί” από την ιστορία. Ωστόσο, δεν πρέπει να επιτραπεί η συνολική απο-σοβιετικοποίηση. Μπορούμε να καταργήσουμε τα ονόματα των Kaliayev, Uritsky, Liebknecht, αλλά πώς μπορούμε να διαγράψουμε το όνομα της οδού Sovetskaya ή Komsomolskaya; Σε τελική ανάλυση, αυτή είναι και η ιστορία μας. Η Zoya Kosmodemyanskaya, η οποία πέθανε για τους ανθρώπους της στα χέρια των Ναζί, ήταν μέλος της Komsomol – αυτό δεν μειώνει σε καμία περίπτωση το επίτευγμά της.(σσ. το ζητούμενο η σύνθεση στο όνομα της κοινής λογικής και όχι της ιδεοληψίας)
Η δημιουργική τάξη, ανεξάρτητα από το πώς την αξιολογούμε, δεν είναι ελίτ. Αυτές είναι οι συνοδοί ορισμένων από τις ελίτ, κυρίως φιλελεύθερων. Μερικές φορές υπάρχει ένα είδος περιστροφής – και οι ηγέτες της δημιουργικής τάξης μπορούν να μπουν στην ελίτ, αλλά αυτό είναι μάλλον μια εξαίρεση. Η δημιουργική τάξη είναι ένα είδος πρωτοπορίας του «κόμματος» του φιλελεύθερου καπιταλισμού. Δηλαδή, ένα προνομιακό στρώμα, το οποίο πληρώνεται για το γεγονός ότι «στηρίζει» τη φιλελεύθερη ιδεολογία, την εισάγει στην καθημερινή οικονομική ζωή, στον τρόπο ζωής του μέσου ατόμου. Αυτό εκφράζεται κυρίως στην επιβολή μοντέλων κατανάλωσης αναφοράς στην υπόλοιπη κοινωνία, τα οποία δίνουν στο μέσο άτομο τους δείκτες της ταυτότητάς του και των οδηγιών ζωής του. Αυτά τα σημεία αναφοράς συνδέονται με το φετιχισμό των καταναλωτών και τα κοινωνικά ένστικτα του Δαρβίνου σε μια ποικιλία τομέων – από τη μόδα και την αγορά αυτοκινήτων έως την ενημέρωση. Η δημιουργική τάξη, αποδεικνύοντας την ευημερία της, επιβεβαιώνει τη φανταστική ομαλότητα μιας κοινωνίας με τεχνητή άντληση ζήτησης και υπερβολικό δανεισμό, δηλαδή, η δημιουργική τάξη διδάσκει στους ανθρώπους να ζουν πέρα από τα μέσα τους.
Η Δυτική Ρωσοφοβία συνδέεται με το γεγονός ότι, σε αντίθεση με, για παράδειγμα, την Κίνα, δεν είμαστε για τη Δύση μια εξωτερική, αλλά μια εσωτερική εναλλακτική, μια «εσωτερική Άλλη», θα μπορούσε κανείς να πει, ένα ιστορικό δίπολο. Η Ρωσία στα βαθύτερα θεμέλιά της είναι περίπου η Ευρώπη εάν δεν είχε εγκαταλείψει το σχέδιο του χριστιανικού κόσμου, εάν δεν είχε αρχίσει να αντλεί την ενέργεια της ανάπτυξης από ένα διάλειμμα με τη δική της παράδοση και την αποικιακή υποδούλωση του υπόλοιπου κόσμου προδίδοντας έτσι χριστιανικά ιδανικά. Το γεγονός είναι ότι οι Ρώσοι αντιτάχθηκαν ενστικτωδώς στο κίνημα σε αυτό το μονοπάτι, προσπαθώντας να διατηρήσουν την κοινοτική συνείδηση και τις παραδοσιακές χριστιανικές αξίες, αν και οι ρωσικές ελίτ, ξεκινώντας από τον 18ο αιώνα, έχουν δυτικοποιήσει εντατικά τη χώρα. Αλλά στη Ρωσία, για παράδειγμα, δεν υπήρξε ποτέ κάτι ανάλογο με τη Δυτική Αναγέννηση – αυτό φαίνεται σαφώς στη βιβλιογραφία μας. Πήγαμε αμέσως από τον Μεσαίωνα στον κλασικισμό και στον Διαφωτισμό, που ταυτόχρονα ήταν εξαιρετικά επιθετικοί, επίσημοι και επιβλημένοι από ψηλά. Ο ιστορικός Oswald Spengler περιέγραψε σωστά αυτήν την κατάσταση ως «μεταμόρφωση». Η Δύση πιστεύει απόλυτα ότι η Ρωσία δεν είναι μόνο η Ανατολή, ότι είναι κάποια άλλη Ευρώπη, μια ιστορική εναλλακτική λύση για τη νεωτεριστική Ευρώπη, που οι Ρώσοι θέλουν και κατ ‘αρχήν μπορούν να πραγματοποιήσουν χριστιανικά ιδανικά που απορρίπτονται από τους Ευρωπαίους.
Αυτό προκαλεί βαθύ υπαρξιακό τραύμα στη δυτική συνείδηση και προκαλεί παράλογο φόβο, ο οποίος βρίσκει τη διέξοδο μόνο στην αντιπαράθεση. Ανεξάρτητα από τα «προοδευτικά θεσμικά όργανα» που εισάγουμε, ανεξάρτητα από τις φιλελεύθερες ιδέες που ισχυριζόμαστε, θα παραμείνουμε πάντα για τους Ευρω-Αμερικανούς ως «εσωτερικοί βάρβαροι» που είναι καλύτερα απλώς καταστροφείς ή τουλάχιστον οδηγούνται κάπου στην τούνδρα. Η Κίνα μπορεί να είναι ένας γεωπολιτικός ανταγωνιστής της Δύσης, ενώ οι Ρώσοι μπορούν να είναι μόνο ένας ιδεολογικός εχθρός. Επιπλέον, οι Ευρω-Αμερικανοί χρειάζονται πραγματικά έναν τέτοιο αντίπαλο για να δημιουργήσουν ένα σταθερό πλαίσιο για το αναπτυξιακό τους μοντέλο. Πρέπει να προσωποποιήσουν και να δαιμονοποιήσουν την παράδοση που έχουν απορρίψει σε κάποιον, προκειμένου να την απομακρύνουν με επιτυχία από τη συλλογική συνείδηση και τελικά να τη σβήσουν. Αυτό έκαναν, καταπιέζοντας τους υποστηρικτές του Τραμπ. Δεν είναι τυχαίο ότι τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης παρουσίασαν ως «Ρώσο πράκτορα» τον Τραμπ. Παρά τον παραλογισμό αυτής της υπόθεσης, είναι ευκολότερο για τους Αμερικανούς να εξηγήσουν την κατάσταση μόνοι τους.
Μία από τις τρεις υπερδυνάμεις – ΗΠΑ, Κίνα και Ρωσία – χάνει την υποκειμενικότητά της σήμερα. Οι Αμερικανοί καταστρέφουν μνημεία των ιδρυτών τους, αποκηρύσσοντας τη δική τους ταυτότητα. Με την εισβολή του Καπιτωλίου τον Ιανουάριο του 2021, είτε είναι πραγματικό είτε στημένο, η κύρια χώρα της Δύσης απενεργοποίησε τη δική της δύναμη. Τώρα δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ Ουάσιγκτον και Μπισκέκ. Αυτή η αποκέντρωση αποτελεί σοβαρή νίκη για εμάς, αν και δεν την οργανώσαμε καθόλου. Ταυτόχρονα, εμείς οι ίδιοι δεν παρατηρούμε καμία αποκέντρωση. Είναι δύσκολο για μένα να δώσω παγκόσμιες ιστορικές προβλέψεις, δεν είμαι φουτουριστής, μπορώ μόνο να πω ότι, κατά τη γνώμη μου, η κρίση του δυτικού κόσμου είναι ιστορικά προκαθορισμένη. Το καθήκον μας δεν είναι να πνίξουμε τη Δύση,αλλά να κολυμπήσουμε μόνοι μας σε μια ιστορική καταιγίδα.
Το καθήκον της Εκκλησίας είναι να διατηρήσει την αποστολή και την ουσία της. Και οι μαθητές της «ψηφιακής κοινωνίας», συμπεριλαμβανομένων των ιερέων, πρέπει να καταλάβουν ότι η Εκκλησία είναι ένα ιδανικό μοντέλο κοινωνίας, και δεν βασίζεται σε έναν «αριθμό»-ψηφίο, αλλά στον Λόγο, που προέρχεται από τον Θεό. Ολόκληρη η Αβρααμική κουλτούρα, η κουλτούρα της Βίβλου, βασίζεται σε αυτό. Μπορείτε να γίνετε επιτυχημένος ιερέας μόνο ζώντας σε αυτόν τον κόσμο και όχι στον χώρο των αλγοριθμικών κοινοτήτων. Αυτό είναι ένα ζήτημα επιλογής και επιλύεται στο πλαίσιο της Πρώτης Εντολής: “Εγώ είμαι ο Κύριος, ο Θεός σου … Είθε να μην έχεις άλλους θεούς πλην εμου.” Ωστόσο, η διαφορά μεταξύ της ψηφιακής σφαίρας και της σφαίρας του νοήματος, η έλλειψη εναλλαξιμότητας μεταξύ τους – όλα αυτά είναι κατανοητά όχι μόνο για τον ιερέα και όχι μόνο για τον πιστό, αλλά και για κάθε μορφωμένο άτομο. Ωστόσο, φυσικά, οι υποδηλωτικές δυνατότητες της ψηφιακής ιδεολογίας είναι μεγάλες και ένα μέρος της εκκλησιαστικής κοινότητας μπορεί να διαιρεθεί, αλλά συνολικά η Εκκλησία, όπως ο Θεός, δεν εμπαίζεται. Θα διατηρηθούμε αν στηριζόμαστε σε κανόνες και καθολικότητα. Επιπλέον, το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν αντιστάθηκε πλέον, και με αυτό έκανε κάποιες τοπικές εκκλησίες, οι οποίες πήραν το μεταμοντέρνο ομοίωμα του Φαναρίου αντί του αυθεντικού Χριστιανισμού ως ορόσημο. Αυτό σημαίνει ότι τώρα θα πρέπει να αντισταθούμε, δεν έχουμε άλλον τρόπο. Δύο κεφάλαια του “Λόγου της Ορθοδοξίας” είναι αφιερωμένα σε αυτό το θέμα – για τον Ελληνικό Προτεσταντισμό και για τη Φιλελεύθερη Ορθοδοξία.
Η ίδια η λογοτεχνία δεν μπορεί να αντέξει θεσμική πίεση και μαζική προπαγάνδα, επιπλέον, σήμερα περιθωριοποιείται και απομακρύνεται από το σχηματισμό ιδεολογίας. Η λογοτεχνία, η τέχνη του Λόγου, χρειάζεται ισχυρούς υπερασπιστές και προστάτες. Δεν υπάρχει σχεδόν κανένας. Αλλά μεμονωμένοι εκπρόσωποι του λογοτεχνικού κόσμου δεν τα παρατάνε ακόμη και σήμερα. Για παράδειγμα, ο Γιούρι Πολιάκοφ κάνει απίστευτες προσπάθειες για να διατηρήσει και να αναπτύξει σύγχρονο ρωσικό δράμα, ρωσικά έργα. Κάνει διαγωνισμούς, αναζητά κεφάλαια για την υποστήριξη συγγραφέων, λόμπι για ταλαντούχους θεατρικές παραστάσεις – με μια λέξη, εκτελεί τη λειτουργία που πρέπει να εκτελεί το κράτος γενικά. Σίγουρα θα εμφανιστούν σύντομα παρόμοια παραδείγματα τόσο στη μεγάλη πεζογραφία όσο και στην ποίηση, ελπίζω πραγματικά.
Για να είμαι ειλικρινής, δεν τείνω να συνδέσω την πραγματική φιλοσοφία με τη διανοητική συνείδηση - καθοδήγηση, επιρρεπής στην ποτοφοβία και διπλά πρότυπα, απληστία για ιδεολογικά μεταχειρισμένα, ειδικά δυτικά. Η φιλοσοφία δεν γίνεται από διανοούμενους, αλλά από την intelligentsia. Στη Ρωσία, η εθνική φιλοσοφία διαχωρίστηκε πολύ αργά από τη θεολογική παράδοση. Η σύνδεση μεταξύ θεολογίας και φιλοσοφίας, όπως δείχνει ο καιρός μας και όπως ορισμένοι εκπρόσωποι, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της δυτικής συντηρητικής θεολογίας όπως ο John Milbank είναι μια καλή και παραγωγική σύνδεση. Αλλά αυτό γίνεται ολοφάνερο σήμερα, και στα τέλη του 19ου αιώνα, δεν ήταν σαφές σε πολλούς. Ωστόσο, η ρωσική φιλοσοφία ως αυτόνομο φαινόμενο διαμορφώθηκε αργά και μέχρι το 1917 αυτή η διαδικασία δεν είχε χρόνο να ολοκληρωθεί. Ένα ορισμένο φιλοσοφικό μοντέλο σχηματίστηκε αργότερα, ήδη στο πλαίσιο της σοβιετικής φιλοσοφικής σχολής, αλλά ήταν ένα προϊόν με περιορισμένη εφαρμογή εκτός του σοβιετικού πολιτισμού. Μετά την αποδόμηση της ΕΣΣΔ, βρεθήκαμε σε μια παράξενη κατάσταση: έπρεπε να εγκαταλείψουμε τη ρωσική σοβιετική φιλοσοφία και ένα μεγάλο διάλειμμα συνέβη στον σχηματισμό της ρωσικής προ-σοβιετικής φιλοσοφίας. Ακόμα και η φιγούρα του Αλεξέι Φεντόροβιτς Λόσεφ δεν μπορούσε να καλύψει πλήρως αυτό το κενό, επιπλέον, με όλη την κλίμακα αυτού του στοχαστή, δυστυχώς, δεν υπήρχε ούτε μια σχολή μετά από αυτόν.
Στσιπκόφ. Α.Β. ”Λόγος της Ορθοδοξίας. Περιγραφή του ιδεολογικού χώρου της σύγχρονης Ρωσικής Ορθοδοξίας.” – Μ.: Εκδοτικός οίκος του Πατριαρχείου Μόσχας της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, 2021. – 464 σελ.
Ο πλήρης τίτλος του βιβλίου είναι το Discourse of Orthodoxy. Περιγραφή του ιδεολογικού χώρου της σύγχρονης Ρωσικής Ορθοδοξίας. ” Στην πραγματικότητα, το δεύτερο μέρος του τίτλου περιέχει ήδη μια σημασιολογική επέκταση που είναι ισοδύναμη με τον υπότιτλο. Το πιο σημαντικό μήνυμα για μένα, που περιέχεται στο βιβλίο, είναι ότι η ρωσική μας κοινότητα βασίζεται στις αξίες του ευαγγελίου, και σε αυτές είναι κοντά ακόμη κι εκείνοι που απέχουν πολύ από την πίστη. Αυτός ο λόγος, κοινός σε όλους, είναι ο κύριος λόγος στον ιδεολογικό χώρο της κοινωνίας μας και θα πρέπει να αναγνωριστεί επίσημα, όπως η ρωσική γλώσσα αναγνωρίζεται ως κρατική γλώσσα.
Ο ιδεολογικός χώρος της ορθοδοξίας δεν χρειάζεται να δημιουργηθεί επί τούτου, υπάρχει ήδη – ανεξάρτητα από τον γενικό πολιτικό χώρο της Ρωσίας. Αυτή είναι κυρίως μια ειδική άποψη της σχέσης μεταξύ των ανθρώπων. Ταυτόχρονα, υπάρχει μια σφαίρα εθνικών ιδανικών, η λεγόμενη αστική θρησκεία, η οποία κανονικά πρέπει να συμπίπτει σε ηθικούς όρους με τις παραδοσιακές θρησκείες. Αποφάσισα να περιγράψω αυτόν τον χώρο και το έκανα εδώ και τριάντα χρόνια, αυτό είναι ήδη το 15ο βιβλίο μου. Θεωρώ ότι τα πιο σημαντικά βιβλία του παρελθόντος «Κοινωνική Παράδοση» και «Ερωτήματα Ιδεολογίας», είναι επίσης σε μεγάλο βαθμό αφιερωμένα στον ιδεολογικό χώρο της ορθοδοξίας. Είναι σημαντικό να συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε αυτό το θέμα σήμερα, καθώς υπάρχει σοβαρή απειλή διάβρωσης της ορθόδοξης παράδοσης. Αυτό συνέβη αφότου το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης αποφάσισε να επιδεινώσει τις σχέσεις με την παραδοσιακή Ορθοδοξία και να εισάγει στο γενικό πλαίσιο ένα ισχυρό πολιτικό και κοσμικό ρεύμα, εποχιακό, εξάλλου, με συμπάθειες υπέρ του δεξιού εθνικισμού (σσ.βλ. υποστήριξη δικαίωση των Μπαντεριστών του Δεξιού Τομέα στην Ουκρανία)
Ακριβώς. Πρέπει να μιλήσουμε για τον κανόνα, για την καθολικότητα. Η ικανότητα κάθε πιστού να διαχωρίζει την αληθινή θρησκεία από την προσομοίωσή της είναι εξίσου σημαντική σήμερα με την ικανότητα διαχωρισμού του καλού από το κακό σε ένα θρησκευτικό σύστημα συντεταγμένων. Το κύριο ζήτημα της κρίσης στον κόσμο της Ορθοδοξίας είναι το ζήτημα της νομιμότητας του Φαναρίου. Υποστηρίζω ότι το Φανάρι έχασε τη νομιμότητά του συνδυάζοντας τη θρησκεία με τη γεωπολιτική και τον λεγόμενο «Ελληνισμό». Μετά από αυτό οι τουρκικές αρχές μπόρεσαν να υπεξαιρέσουν την Αγία Σοφία. Νιώσαμε ότι αντιμετωπίζαμε ένα μεταμοντέρνο ψεύδος, ένα φάντασμα.. μια πνευματική καταστροφή. Τώρα η προσομοίωση της Αγίας Σοφίας χτίζεται στη Νέα Υόρκη, σε προτεσταντική γη και με προτεσταντικά χρήματα. Όλα είναι πολύ ξακάθαρα.
Σε αντίθεση με τον παγκοσμιοποιημένο ersatz-Orthodoxy, εμείς, οι Ρώσοι, συνεχίζουμε την παράδοση του Ανατολικού Χριστιανισμού. Σε αυτό, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία δεν εξαρτάται ούτε από την Ελληνική Ορθοδοξία με το «ήθος του Ελληνισμού», ούτε από τον Ελληνο-Προτεσταντισμό και παρεμφερή τεχνάσματα. Η Ρωσική Ορθοδοξία είναι ανεξάρτητη και δεν χρειάζεται Τόμο. Η εκκλησιαστική μας κυριαρχία είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο αυτές οι Εκκλησίες που έχουν ήδη απομακρυνθεί από την Αλήθεια θα μπορέσουν να επιστρέψουν στην πτυχή της Καθολικής Ορθοδοξίας..
Ο στόχος και η ώθηση είναι στο Θεό. Ο Κύριος αναμένει από τον καθένα μας, πρώτα απ ‘όλα, πράξεις, ενέργειες -από αυτούς που εφαρμόζουν τις εντολές Του. Τώρα είναι η ώρα να υπερασπιστούμε την Εκκλησία από μια βίαιη εκκοσμίκευση που κρύβεται πίσω από εικασίες σχετικά με τα «κηρύγματα με βάση τα συμφραζόμενα», «τη μεταποδημική θεολογία», «τις συνθήκες της εκκλησιαστικής αποστολής», «την ωρίμανση της Εκκλησίας», εν συντομία, πέρα από το ρητορικό φάσμα της μοντερνιστικής Δυτικής θεολογίας. Η πρόκληση του κοσμικού και του Ελληνο-Προτεσταντισμού διαφέρει από την πρόκληση του κρατικού αθεϊσμού της σοβιετικής εποχής, είναι πιο εξελιγμένο σε μέσα και ξέρει πώς να επηρεάσει την Εκκλησία από μέσα. Αλλά είμαι σίγουρος: η Εκκλησία θα διατηρήσει έναν υγιή πυρήνα, γιατί υπάρχει όχι μόνο ω στρατευμένη, αλλά και ως θριαμβεύουσα. Πρέπει να θυμόμαστε γιατί υπερασπίζουμε την Εκκλησία και το κάνουμε αυτό για να εκπληρώσει η Εκκλησία την ιστορική της αποστολή, για τη σωτηρία πολλών χιλιάδων ψυχών και, παρεμπιπτόντως, για χάρη της επιστροφής, συγχρονισμού της σημερινής Ευρώπης .. στο βηματισμό της παράδοσης.
Ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα είναι κοινωνικής φύσης και σχετίζεται με το γεγονός ότι η ατζέντα ενημέρωσης στη Ρωσία εξακολουθεί να διαμορφώνεται όχι από την κοινωνική πλειοψηφία, αλλά από την κοινωνική μειονότητα. Αλλά οι άνθρωποι έχουν κουραστεί από την αιώνια «συμφωνία» μεταξύ των ελίτ και της προνομιακής «δημιουργικής τάξης». Αυτό δεν έχει καμία σχέση με τη δημοκρατία και την πολιτική συνείδηση, ούτε αποτελεί προτεραιότητα στα συμφέροντα της πλειοψηφίας. Εάν η κατάσταση δεν αλλάξει, τότε σε μια κρίση και πανδημία, η κυβέρνηση δεν θα είναι σε θέση να βασιστεί στην κοινωνία.
Εγώ δεν είμαι συντηρητικός, αλλά παραδοσιακός. Κάποτε, στη φιλοσοφική συλλογή Fracture, έγραψα ότι ο συντηρητισμός γίνεται περιστασιακός και παρασύρεται από την ιδέα της διατήρησης του status quo σύμφωνα με την αρχή «αν δεν συμβεί τίποτα». Τότε έγινε σαφές για μένα ότι κάθε συντηρητισμός είναι καταδικασμένος να είναι καταστατικός, αφού η κοινωνία υπάρχει σε ένα ιδεολογικό κενό και αξία. Υπό αυτές τις συνθήκες, ο συντηρητισμός δεν έχει τίποτα να διατηρήσει εκτός από τον φιλελευθερισμό. Αυτό δεν είναι μια επίπληξη, αλλά μια δήλωση. Ο συντηρητισμός έχει αποστραγγιστεί από αίμα, αυτό είναι προφανές από τα μανιφέστα των σημερινών ευρωσυντηρητικών. Σήμερα δεν είναι συνηθισμένο να μιλάμε για εκείνα τα ιδανικά που οι συντηρητικοί θα μπορούσαν να υπερασπιστούν ως κάτι καθολικά έγκυρο, αλλά για «καινοτομία», «κινητικότητα», «βελτιστοποίηση», «σπάσιμο ταμπού» και άλλες φιλελεύθερες έννοιες που χρησιμοποιούνται ως καθολικές. Ο συντηρητισμός προσπάθησε να συντηρήσει κάτι σύμφωνα με την εναπομένουσα αρχή, όχι να αναπτυχθεί, αλλά να διατηρήσει, να διατηρήσει “λίγο”. Αλλά οι πολιτικές μάχες δεν κερδίζονται από την άμυνα.
Η παρδοσιοκρατία είναι ένα εντελώς διαφορετικό ζήτημα. Προσπαθεί να αναπτυχθεί σε μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, αλλά χωρίς κενά και απώλειες, χωρίς θύματα, χωρίς “αποδιοπομπαίους τράγους” και απόρριψη έρματος από το πλοίο της εποχής μας. Καθώς ο Κύριος μας διδάσκει με το π.χ του, έχουμε το δικαίωμα να θυσιάζουμε μόνο τους εαυτούς μας. Φυσικά, οι συντηρητικοί μπορούν και πρέπει να έχουν και τη δική τους αποστολή. Αλλά αυτή τη στιγμή, ο συντηρητισμός μπαλαντζάρει επιδιώκει να κλίνει μια ενάντια στην αριστερά, μετά ενάντια στη φιλελεύθερη ιδεολογία. Ο φιλελεύθερος συντηρητισμός κυριαρχεί σήμερα στη Ρωσία, αλλά πρόσφατα υπήρξε μια τάση να πηγαίνει προς τα αριστερά σε σχέση με την πανδημική κατάσταση και ορισμένες αποφάσεις των αρχών. Στο τρίτο μέρος του βιβλίου “Ομιλία της Ορθοδοξίας” μιλάω για αυτό το πρόβλημα με περισσότερες λεπτομέρειες, δίνεται μια τυπολογία κατευθύνσεων της συντηρητικής σκέψης.
..το ιδανικό δείχνει την κατεύθυνση της κίνησης. Στο υπό συζήτηση βιβλίο, λέγονται πολλά για την απο-σοβιετικοποίηση. Γράφω για την ανάγκη να ξεπεραστεί η αδράνεια του μόνιμου εμφυλίου πολέμου, ο οποίος χωρίζει την κοινωνία, στην πραγματικότητα, απέχει πολύ πολύ από τις πραγματικές συγκρούσεις των αρχών του εικοστού αιώνα. Εδώ είναι ένα ζωντανό παράδειγμα από την ίδια τη ζωή. Τον Οκτώβριο του 2020, η Duma της πόλης Tarusa αποφάσισε να μετονομάσει αρκετούς δρόμους στην πόλη – ακριβέστερα, για να τους επιστρέψει στα ιστορικά, προ-σοβιετικά ονόματά τους. Αυτή η απόφαση προκάλεσε μια συναισθηματική σύγκρουση όχι τόσο στη μικροσκοπική Tarusa όσο και στο επίπεδο των ομοσπονδιακών ελίτ. Ένα από τα κύρια πολιτικά προγράμματα του καναλιού “Russia 1” δημοσίευσε μια μεγάλη ιστορία για την υποστήριξη της επιστροφής των Bogolyubskaya, των οδών Voznesenskaya και της πλατείας του καθεδρικού ναού αντί των Kaliayev, Oktyabrskaya και Lenin, αντίστοιχα. Αλλά οι αντίπαλοί τους επικράτησαν – η μετονομασία διακόπηκε. Η κατάσταση αντικατοπτρίζει πολύ καλά την τρέχουσα ιδεολογική αναταραχή – είναι πολύ σημαντικό για την κοινωνία να ξεπεράσει τη διαίρεση σε κόκκινο και λευκό μέσα της, να καταλάβει ότι σήμερα αυτός ο διαχωρισμός με ιδεολογική έννοια εμποδίζει την ανάπτυξη της δημόσιας διοίκησης. Η μετονομασία πρέπει να προσεγγίζεται όχι υπό το πρίσμα του ιδεολογικού αγώνα, αλλά από την άποψη της κοινής λογικής. Εάν ο δρόμος είχε ένα όνομα πριν από το 1917, πρέπει να επιστραφεί, δεν μπορεί να “κρυφτεί” από την ιστορία. Ωστόσο, δεν πρέπει να επιτραπεί η συνολική απο-σοβιετικοποίηση. Μπορούμε να καταργήσουμε τα ονόματα των Kaliayev, Uritsky, Liebknecht, αλλά πώς μπορούμε να διαγράψουμε το όνομα της οδού Sovetskaya ή Komsomolskaya; Σε τελική ανάλυση, αυτή είναι και η ιστορία μας. Η Zoya Kosmodemyanskaya, η οποία πέθανε για τους ανθρώπους της στα χέρια των Ναζί, ήταν μέλος της Komsomol – αυτό δεν μειώνει σε καμία περίπτωση το επίτευγμά της.(σσ. το ζητούμενο η σύνθεση στο όνομα της κοινής λογικής και όχι της ιδεοληψίας)
Η δημιουργική τάξη, ανεξάρτητα από το πώς την αξιολογούμε, δεν είναι ελίτ. Αυτές είναι οι συνοδοί ορισμένων από τις ελίτ, κυρίως φιλελεύθερων. Μερικές φορές υπάρχει ένα είδος περιστροφής – και οι ηγέτες της δημιουργικής τάξης μπορούν να μπουν στην ελίτ, αλλά αυτό είναι μάλλον μια εξαίρεση. Η δημιουργική τάξη είναι ένα είδος πρωτοπορίας του «κόμματος» του φιλελεύθερου καπιταλισμού. Δηλαδή, ένα προνομιακό στρώμα, το οποίο πληρώνεται για το γεγονός ότι «στηρίζει» τη φιλελεύθερη ιδεολογία, την εισάγει στην καθημερινή οικονομική ζωή, στον τρόπο ζωής του μέσου ατόμου. Αυτό εκφράζεται κυρίως στην επιβολή μοντέλων κατανάλωσης αναφοράς στην υπόλοιπη κοινωνία, τα οποία δίνουν στο μέσο άτομο τους δείκτες της ταυτότητάς του και των οδηγιών ζωής του. Αυτά τα σημεία αναφοράς συνδέονται με το φετιχισμό των καταναλωτών και τα κοινωνικά ένστικτα του Δαρβίνου σε μια ποικιλία τομέων – από τη μόδα και την αγορά αυτοκινήτων έως την ενημέρωση. Η δημιουργική τάξη, αποδεικνύοντας την ευημερία της, επιβεβαιώνει τη φανταστική ομαλότητα μιας κοινωνίας με τεχνητή άντληση ζήτησης και υπερβολικό δανεισμό, δηλαδή, η δημιουργική τάξη διδάσκει στους ανθρώπους να ζουν πέρα από τα μέσα τους.
Η Δυτική Ρωσοφοβία συνδέεται με το γεγονός ότι, σε αντίθεση με, για παράδειγμα, την Κίνα, δεν είμαστε για τη Δύση μια εξωτερική, αλλά μια εσωτερική εναλλακτική, μια «εσωτερική Άλλη», θα μπορούσε κανείς να πει, ένα ιστορικό δίπολο. Η Ρωσία στα βαθύτερα θεμέλιά της είναι περίπου η Ευρώπη εάν δεν είχε εγκαταλείψει το σχέδιο του χριστιανικού κόσμου, εάν δεν είχε αρχίσει να αντλεί την ενέργεια της ανάπτυξης από ένα διάλειμμα με τη δική της παράδοση και την αποικιακή υποδούλωση του υπόλοιπου κόσμου προδίδοντας έτσι χριστιανικά ιδανικά. Το γεγονός είναι ότι οι Ρώσοι αντιτάχθηκαν ενστικτωδώς στο κίνημα σε αυτό το μονοπάτι, προσπαθώντας να διατηρήσουν την κοινοτική συνείδηση και τις παραδοσιακές χριστιανικές αξίες, αν και οι ρωσικές ελίτ, ξεκινώντας από τον 18ο αιώνα, έχουν δυτικοποιήσει εντατικά τη χώρα. Αλλά στη Ρωσία, για παράδειγμα, δεν υπήρξε ποτέ κάτι ανάλογο με τη Δυτική Αναγέννηση – αυτό φαίνεται σαφώς στη βιβλιογραφία μας. Πήγαμε αμέσως από τον Μεσαίωνα στον κλασικισμό και στον Διαφωτισμό, που ταυτόχρονα ήταν εξαιρετικά επιθετικοί, επίσημοι και επιβλημένοι από ψηλά. Ο ιστορικός Oswald Spengler περιέγραψε σωστά αυτήν την κατάσταση ως «μεταμόρφωση». Η Δύση πιστεύει απόλυτα ότι η Ρωσία δεν είναι μόνο η Ανατολή, ότι είναι κάποια άλλη Ευρώπη, μια ιστορική εναλλακτική λύση για τη νεωτεριστική Ευρώπη, που οι Ρώσοι θέλουν και κατ ‘αρχήν μπορούν να πραγματοποιήσουν χριστιανικά ιδανικά που απορρίπτονται από τους Ευρωπαίους.
Αυτό προκαλεί βαθύ υπαρξιακό τραύμα στη δυτική συνείδηση και προκαλεί παράλογο φόβο, ο οποίος βρίσκει τη διέξοδο μόνο στην αντιπαράθεση. Ανεξάρτητα από τα «προοδευτικά θεσμικά όργανα» που εισάγουμε, ανεξάρτητα από τις φιλελεύθερες ιδέες που ισχυριζόμαστε, θα παραμείνουμε πάντα για τους Ευρω-Αμερικανούς ως «εσωτερικοί βάρβαροι» που είναι καλύτερα απλώς καταστροφείς ή τουλάχιστον οδηγούνται κάπου στην τούνδρα. Η Κίνα μπορεί να είναι ένας γεωπολιτικός ανταγωνιστής της Δύσης, ενώ οι Ρώσοι μπορούν να είναι μόνο ένας ιδεολογικός εχθρός. Επιπλέον, οι Ευρω-Αμερικανοί χρειάζονται πραγματικά έναν τέτοιο αντίπαλο για να δημιουργήσουν ένα σταθερό πλαίσιο για το αναπτυξιακό τους μοντέλο. Πρέπει να προσωποποιήσουν και να δαιμονοποιήσουν την παράδοση που έχουν απορρίψει σε κάποιον, προκειμένου να την απομακρύνουν με επιτυχία από τη συλλογική συνείδηση και τελικά να τη σβήσουν. Αυτό έκαναν, καταπιέζοντας τους υποστηρικτές του Τραμπ. Δεν είναι τυχαίο ότι τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης παρουσίασαν ως «Ρώσο πράκτορα» τον Τραμπ. Παρά τον παραλογισμό αυτής της υπόθεσης, είναι ευκολότερο για τους Αμερικανούς να εξηγήσουν την κατάσταση μόνοι τους.
Μία από τις τρεις υπερδυνάμεις – ΗΠΑ, Κίνα και Ρωσία – χάνει την υποκειμενικότητά της σήμερα. Οι Αμερικανοί καταστρέφουν μνημεία των ιδρυτών τους, αποκηρύσσοντας τη δική τους ταυτότητα. Με την εισβολή του Καπιτωλίου τον Ιανουάριο του 2021, είτε είναι πραγματικό είτε στημένο, η κύρια χώρα της Δύσης απενεργοποίησε τη δική της δύναμη. Τώρα δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ Ουάσιγκτον και Μπισκέκ. Αυτή η αποκέντρωση αποτελεί σοβαρή νίκη για εμάς, αν και δεν την οργανώσαμε καθόλου. Ταυτόχρονα, εμείς οι ίδιοι δεν παρατηρούμε καμία αποκέντρωση. Είναι δύσκολο για μένα να δώσω παγκόσμιες ιστορικές προβλέψεις, δεν είμαι φουτουριστής, μπορώ μόνο να πω ότι, κατά τη γνώμη μου, η κρίση του δυτικού κόσμου είναι ιστορικά προκαθορισμένη. Το καθήκον μας δεν είναι να πνίξουμε τη Δύση,αλλά να κολυμπήσουμε μόνοι μας σε μια ιστορική καταιγίδα.
Το καθήκον της Εκκλησίας είναι να διατηρήσει την αποστολή και την ουσία της. Και οι μαθητές της «ψηφιακής κοινωνίας», συμπεριλαμβανομένων των ιερέων, πρέπει να καταλάβουν ότι η Εκκλησία είναι ένα ιδανικό μοντέλο κοινωνίας, και δεν βασίζεται σε έναν «αριθμό»-ψηφίο, αλλά στον Λόγο, που προέρχεται από τον Θεό. Ολόκληρη η Αβρααμική κουλτούρα, η κουλτούρα της Βίβλου, βασίζεται σε αυτό. Μπορείτε να γίνετε επιτυχημένος ιερέας μόνο ζώντας σε αυτόν τον κόσμο και όχι στον χώρο των αλγοριθμικών κοινοτήτων. Αυτό είναι ένα ζήτημα επιλογής και επιλύεται στο πλαίσιο της Πρώτης Εντολής: “Εγώ είμαι ο Κύριος, ο Θεός σου … Είθε να μην έχεις άλλους θεούς πλην εμου.” Ωστόσο, η διαφορά μεταξύ της ψηφιακής σφαίρας και της σφαίρας του νοήματος, η έλλειψη εναλλαξιμότητας μεταξύ τους – όλα αυτά είναι κατανοητά όχι μόνο για τον ιερέα και όχι μόνο για τον πιστό, αλλά και για κάθε μορφωμένο άτομο. Ωστόσο, φυσικά, οι υποδηλωτικές δυνατότητες της ψηφιακής ιδεολογίας είναι μεγάλες και ένα μέρος της εκκλησιαστικής κοινότητας μπορεί να διαιρεθεί, αλλά συνολικά η Εκκλησία, όπως ο Θεός, δεν εμπαίζεται. Θα διατηρηθούμε αν στηριζόμαστε σε κανόνες και καθολικότητα. Επιπλέον, το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν αντιστάθηκε πλέον, και με αυτό έκανε κάποιες τοπικές εκκλησίες, οι οποίες πήραν το μεταμοντέρνο ομοίωμα του Φαναρίου αντί του αυθεντικού Χριστιανισμού ως ορόσημο. Αυτό σημαίνει ότι τώρα θα πρέπει να αντισταθούμε, δεν έχουμε άλλον τρόπο. Δύο κεφάλαια του “Λόγου της Ορθοδοξίας” είναι αφιερωμένα σε αυτό το θέμα – για τον Ελληνικό Προτεσταντισμό και για τη Φιλελεύθερη Ορθοδοξία.
Η ίδια η λογοτεχνία δεν μπορεί να αντέξει θεσμική πίεση και μαζική προπαγάνδα, επιπλέον, σήμερα περιθωριοποιείται και απομακρύνεται από το σχηματισμό ιδεολογίας. Η λογοτεχνία, η τέχνη του Λόγου, χρειάζεται ισχυρούς υπερασπιστές και προστάτες. Δεν υπάρχει σχεδόν κανένας. Αλλά μεμονωμένοι εκπρόσωποι του λογοτεχνικού κόσμου δεν τα παρατάνε ακόμη και σήμερα. Για παράδειγμα, ο Γιούρι Πολιάκοφ κάνει απίστευτες προσπάθειες για να διατηρήσει και να αναπτύξει σύγχρονο ρωσικό δράμα, ρωσικά έργα. Κάνει διαγωνισμούς, αναζητά κεφάλαια για την υποστήριξη συγγραφέων, λόμπι για ταλαντούχους θεατρικές παραστάσεις – με μια λέξη, εκτελεί τη λειτουργία που πρέπει να εκτελεί το κράτος γενικά. Σίγουρα θα εμφανιστούν σύντομα παρόμοια παραδείγματα τόσο στη μεγάλη πεζογραφία όσο και στην ποίηση, ελπίζω πραγματικά.
Για να είμαι ειλικρινής, δεν τείνω να συνδέσω την πραγματική φιλοσοφία με τη διανοητική συνείδηση - καθοδήγηση, επιρρεπής στην ποτοφοβία και διπλά πρότυπα, απληστία για ιδεολογικά μεταχειρισμένα, ειδικά δυτικά. Η φιλοσοφία δεν γίνεται από διανοούμενους, αλλά από την intelligentsia. Στη Ρωσία, η εθνική φιλοσοφία διαχωρίστηκε πολύ αργά από τη θεολογική παράδοση. Η σύνδεση μεταξύ θεολογίας και φιλοσοφίας, όπως δείχνει ο καιρός μας και όπως ορισμένοι εκπρόσωποι, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της δυτικής συντηρητικής θεολογίας όπως ο John Milbank είναι μια καλή και παραγωγική σύνδεση. Αλλά αυτό γίνεται ολοφάνερο σήμερα, και στα τέλη του 19ου αιώνα, δεν ήταν σαφές σε πολλούς. Ωστόσο, η ρωσική φιλοσοφία ως αυτόνομο φαινόμενο διαμορφώθηκε αργά και μέχρι το 1917 αυτή η διαδικασία δεν είχε χρόνο να ολοκληρωθεί. Ένα ορισμένο φιλοσοφικό μοντέλο σχηματίστηκε αργότερα, ήδη στο πλαίσιο της σοβιετικής φιλοσοφικής σχολής, αλλά ήταν ένα προϊόν με περιορισμένη εφαρμογή εκτός του σοβιετικού πολιτισμού. Μετά την αποδόμηση της ΕΣΣΔ, βρεθήκαμε σε μια παράξενη κατάσταση: έπρεπε να εγκαταλείψουμε τη ρωσική σοβιετική φιλοσοφία και ένα μεγάλο διάλειμμα συνέβη στον σχηματισμό της ρωσικής προ-σοβιετικής φιλοσοφίας. Ακόμα και η φιγούρα του Αλεξέι Φεντόροβιτς Λόσεφ δεν μπορούσε να καλύψει πλήρως αυτό το κενό, επιπλέον, με όλη την κλίμακα αυτού του στοχαστή, δυστυχώς, δεν υπήρχε ούτε μια σχολή μετά από αυτόν.
Ο Aleksandr Sergeevich Panarin υπήρξε εξέχουσα προσωπικότητα στο ρωσικό πνευματικό πεδίο τις τελευταίες δεκαετίες και θα ήθελα να ελπίζω ότι οι μαθητές του και η σχολή του θα επιβιώσουν ως μακροπρόθεσμο και σταθερό φαινόμενο. Όσο για τον Πατριάρχη Κύριλλο, είναι αναμφισβήτητα στοχαστής, αυτό φαίνεται από τα βιβλία του. Ο Πατριάρχης Κύριλλος εισήγαγε έννοιες όπως «παραδοσιακές θρησκείες», «παραδοσιακές αξίες», «Ρωσικός κόσμος». Δεν εισάγονται απλώς στον ακαδημαϊκό λόγο, αλλά έχουν εισέλθει στην παγκόσμια άποψη ολόκληρης της κοινωνίας. Λίγοι άνθρωποι το κάνουν αυτό. Ο Πατριάρχης πρότεινε μια θεμελιώδη τροποποίηση του Συντάγματος, η οποία αφορά την ιδέα της ύπαρξης του Θεού ως εθνικής αξίας. Υπό την άμεση ηγεσία του, τέθηκαν τα θεμέλια της κοινωνικής έννοιας της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, τα οποία έχουν καθαρό αυθεντικό ορθόδοξο ήχο, ενώ μια πολύ πρόσφατη παρόμοια προσπάθεια της Κωνσταντινούπολης έγινε σαφώς υπό ισχυρή προτεσταντική επιρροή. Δυστυχώς, μια παράξενη κατάσταση αναπτύχθηκε πρόσφατα, όταν θεολόγοι, φιλόσοφοι και συγγραφείς απομακρύνθηκαν από την ανάπτυξη μοντέλων παγκόσμιας προοπτικής και ανέθεσαν αυτό το έργο στους πολιτικούς στρατηγικούς. Αυτή η κατάσταση θα αρχίσει σταδιακά να αλλάζει.
Όπως γνωρίζετε, τα κύρια καθήκοντα ενός χριστιανού είναι η αγάπη για τον Θεό, για τον πλησίον και τη σωτηρία της ψυχής. Είναι αδιαχώριστα: η αληθινή αγάπη βοηθάει τον πλησίον σου στη σωτηρία του και δεν νοιάζεται μόνο για τη δική σου αιώνια ζωή. Γι ‘αυτό η εκκλησιαστική αποστολή και το προσωπικό έργο του Χριστιανού έχουν κοινωνική διάσταση. Αλλά αυτή η αποστολή και αυτή η δουλειά δεν μπορούν να αλλάξουν για χάρη οποιουδήποτε «περιβάλλοντος». Υπάρχουν εκείνοι που θεωρούν την Εκκλησία ως προσάρτημα των κοσμικών θεσμών – αυτή είναι η εκκοσμίκευση ( σσ.το ζήσαμε έντονα αυτή την περίοδο με την πλήρη αφομοίωση της Εκκλησίας από την Πολιτεία). Κάποιος το αντιλαμβάνεται ως προσάρτημα ενός έθνους ή κράτους – πρόκειται για φυλετισμό, ένα εντυπωσιακό παράδειγμα αυτού είναι ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο οποίος βρίσκεται υπό ισχυρή αμερικανική πολιτική επιρροή. Πρέπει να αποφύγουμε τέτοια λάθη. Όσον αφορά τις νίκες και τις ήττες, δεν πρέπει να το σκεφτόμαστε προκαταβολικά , απλά πρέπει να ακολουθήσετε τον κανόνα “κάντε ό, τι πρέπει και φθάσετε ώσπου μπορείτε.” Κάποιος πρέπει να ακολουθεί τον Χριστό, να ενεργεί σύμφωνα με τη συνείδηση, αλλά αυτή η θέση πρέπει να είναι ενεργή, όχι παθητική. Η πιστότητα στο καθήκον είναι ήδη μια νίκη.”Parlamentskaya Gazeta”,pravoslavie. 25.1.21
Το θέμα δεν είναι πως θεωρούμε εμείς τους εαυτούς μας αλλά πως μας βλέπουν και οι άλλοι ανεξάρτητα με το κατά πόσο όλα όσα μας καταμαρτυρούν είναι ή δεν είναι βάσιμα και σε ποιό βαθμό για ν΄ αποκτούμε συνείδηση του κοινού περιβάλοντος κόσμου πολιτικού και της Ορθοδοξίας και της διεθνούς συγκυρίας αναφορικά και ιδίως όταν μιλάμε για Ρωσία.
Όπως γνωρίζετε, τα κύρια καθήκοντα ενός χριστιανού είναι η αγάπη για τον Θεό, για τον πλησίον και τη σωτηρία της ψυχής. Είναι αδιαχώριστα: η αληθινή αγάπη βοηθάει τον πλησίον σου στη σωτηρία του και δεν νοιάζεται μόνο για τη δική σου αιώνια ζωή. Γι ‘αυτό η εκκλησιαστική αποστολή και το προσωπικό έργο του Χριστιανού έχουν κοινωνική διάσταση. Αλλά αυτή η αποστολή και αυτή η δουλειά δεν μπορούν να αλλάξουν για χάρη οποιουδήποτε «περιβάλλοντος». Υπάρχουν εκείνοι που θεωρούν την Εκκλησία ως προσάρτημα των κοσμικών θεσμών – αυτή είναι η εκκοσμίκευση ( σσ.το ζήσαμε έντονα αυτή την περίοδο με την πλήρη αφομοίωση της Εκκλησίας από την Πολιτεία). Κάποιος το αντιλαμβάνεται ως προσάρτημα ενός έθνους ή κράτους – πρόκειται για φυλετισμό, ένα εντυπωσιακό παράδειγμα αυτού είναι ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο οποίος βρίσκεται υπό ισχυρή αμερικανική πολιτική επιρροή. Πρέπει να αποφύγουμε τέτοια λάθη. Όσον αφορά τις νίκες και τις ήττες, δεν πρέπει να το σκεφτόμαστε προκαταβολικά , απλά πρέπει να ακολουθήσετε τον κανόνα “κάντε ό, τι πρέπει και φθάσετε ώσπου μπορείτε.” Κάποιος πρέπει να ακολουθεί τον Χριστό, να ενεργεί σύμφωνα με τη συνείδηση, αλλά αυτή η θέση πρέπει να είναι ενεργή, όχι παθητική. Η πιστότητα στο καθήκον είναι ήδη μια νίκη.”Parlamentskaya Gazeta”,pravoslavie. 25.1.21
Το θέμα δεν είναι πως θεωρούμε εμείς τους εαυτούς μας αλλά πως μας βλέπουν και οι άλλοι ανεξάρτητα με το κατά πόσο όλα όσα μας καταμαρτυρούν είναι ή δεν είναι βάσιμα και σε ποιό βαθμό για ν΄ αποκτούμε συνείδηση του κοινού περιβάλοντος κόσμου πολιτικού και της Ορθοδοξίας και της διεθνούς συγκυρίας αναφορικά και ιδίως όταν μιλάμε για Ρωσία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ
Ορισμένα αναρτώμενα από το διαδίκτυο κείμενα ή εικόνες (με σχετική σημείωση της πηγής), θεωρούμε ότι είναι δημόσια. Αν υπάρχουν δικαιώματα συγγραφέων, παρακαλούμε ενημερώστε μας για να τα αφαιρέσουμε. Επίσης σημειώνεται ότι οι απόψεις του ιστολόγιου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου. Για τα άρθρα που δημοσιεύονται εδώ, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο το ιστολόγιο.
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.