Ύμνοι που δεν γράφτηκαν από χέρι ανθρώπου-Μέρος Α'

Στην Ορθόδοξη λατρεία, η Εκκλησία μας έχει θεσπίσει να ψάλλονται, τέσσερις ύμνοι οι οποίοι δεν γράφτηκαν από χέρι ανθρώπου αλλά τους γράψαν και τους δώσαν στους ανθρώπους Άγγελοι Κυρίου προς Δοξολογία και Ευχαριστία του Θεού. Δύο από αυτούς είναι η Μ.Δοξολογία και το Τρισάγιο.

  Μεγάλη Δοξολογία

 

Δόξα σοι τω δείξαντι τω φως. Δόξα εν υψίστοις θεώ, και επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία.

Οι στίχοι ακριβώς αυτοί αποτελούσαν το νικητήριο μήνυμα, που έψαλαν οι άγγελοι κατά τη νύχτα της γεννήσεως του Χριστού, όταν ο ουρανός αγκάλιαζε τη γη και φωτίζονταν τα πέρατα από την αστραπή του Θεού. 

Το μήνυμα της γεννήσεως του Χριστού ήταν μήνυμα ειρηνικό· «και επί γης ειρήνη». Ήταν το μήνυμα ειρήνης του Θεού σ’ ένα κόσμο σπαρασσόμενο από τον πόλεμο και τα μίση, από το πύρωμα της έχθρας και το αγρίεμα της φύσεως, από το σκορπισμό της αμαρτίας και την κακουργία των δαιμονικών φύσεων. Με την ενέργεια της θείας ενανθρωπήσεως εγκαθίσταται στη γη η συμφιλίωση Θεού και ανθρώπων. Οι άνθρωποι γαληνεύουν στην ειρήνη του Θεού. Μαλακώνει η ζωή τους. Ελευθερώνονται από το αγκάλιασμα της φθοράς και του θανάτου. Φτερώνονται από τη μεγάλη χαρά και την ελπίδα της απολυτρώσεως. Νιώθουν παιδιά αγαπητά του Θεού. Ειρηνεύουν μεταξύ τους, με την εξωτερική φύση, με τον Θεό. Ζουν στη διάσταση της αγάπης, που έφερε στον κόσμο η σάρκωση της μεγάλης Αγάπης. Ο Χριστός είναι το κέντρο της συμφιλιώσεως και της ειρήνης, της ειρήνης που υπερέχει «πάντα νουν», το κέντρο συνοχής και επανενώσεως «των διεστώτων», που επιτεύχθηκε στο ξύλο του σταυρού.

(Ανδρέα Θεοδώρου, Ομοτ. Καθηγητού Παν/μίου Αθηνών, «Η Μεγάλη Δοξολογία»(Θεολογικό σχόλιο). Εκδ. Αποστ. Διακονία, σ. 7-21)]

Τρισάγιο

Άγιος ο Θεός, Άγιος ισχυρός, Άγιος Αθάνατος ελέησον ημάς

Mε την εκφώνηση του ιερέα «ότι άγιος ει ο Θεός ημών ...» όλος ο λαός μαζί ψάλλει μεγαλοπρεπώς τον Τρισάγιο Ύμνο: «Άγιος ο Θεός, Άγιος Ισχυρός, Άγιος Αθάνατος, ελέησον ημάς». Ο Τρισάγιος Ύμνος λέγεται και αγγελικό επειδή προήλθε από το γνωστό αγγελικό ύμνο του οράματος του προφήτη Ησαΐα.

Με την μορφή που τον έχομε σήμερα, πρώτος τον όρισε να ψάλλεται στο σημείο αυτό ο πατριάρχης Πρόκλος, διάδοχος του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, εξ αφορμής μεγάλων σεισμών που έγιναν στην Κωνσταντινούπολη το έτος 438, όπως αναφέρει ο ιστορικός Θεοφάνης. Κατόπιν η εν Τρούλλω Σύνοδος το 691 όρισε να ψάλλεται ο Τρισάγιος Ύμνος σε στιγμές κοσμικών αναταραχών. Επίσης ο ύμνος λέγεται στην αρχή κάθε ακολουθίας, σε κάθε Αγιασμό και γενικά σε κάθε κοινή προσευχή.

Τα νοήματα της ευχής: Ο Θεός είναι ο άγιος, που χαίρει και βρίσκει ανάπαυση στους αγίους ανθρώπους, που τον υμνούν και τον δοξολογούν οι ουράνιοι άγγελοι. Είναι ο δημιουργός του κόσμου κι ο πλάστης του ανθρώπου· δημιούργησε τον κόσμο από το μηδέν κι έπλασε τον άνθρωπο «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» δική του, να είναι δηλαδή κι ο άνθρωπος πρόσωπο, όπως κι ο Θεός είναι πρόσωπο, και σαν πρόσωπο για να γίνει όμοιος με το Θεό. Ο Θεός στόλισε τον άνθρωπο με κάθε χάρισμα κι είναι εκείνος που μας αξίωσε και τώρα να τον δοξολογούμε. Αυτά όλα εξ’ ονόματος της σύναξης ο ιερέας τα λέει πρόσωπο προς πρόσωπο στο Θεό, για να προχωρήσει στα αιτήματα. Εσύ λοιπόν, Θεέ μας, δέξου από μας τον Τρισάγιο Ύμνο, συγχώρεσε μας τα αμαρτήματα, αγίασε μας ψυχικά και σωματικά και αξίωσε μας να σε λατρεύουμε σ’ όλη μας τη ζωή. Όλα τα αιτήματα αυτά η ιερή σύναξη τα ζητάει από το Θεό, προβάλλοντας όπως πάντα την πρεσβεία της Θεοτόκου κι όλων των Αγίων.