Η Οσία Θεοδώρα συνήθιζε να λέγει στις μαθήτριες της πολύ συχνά, πως ούτε η μεγάλη άσκησις, ούτε ο υπερβολικός κόπος, ούτε οποιαδήποτε άλλη κακοπάθεια μπορεί να σώσει τον άνθρωπο, όσο η αληθινή ταπεινοφροσύνη της καρδιάς. Διηγείτο και το ακόλουθο ανέκδοτο:
Κάποιος Ερημίτης είχε χάρισμα από το Θεό να διώχνει τα πονηρά πνεύματα. Μια φορά ζήτησε να μάθει τι φοβούνται περισσότερο κι’ αναγκάζονται να φύγουν.
– Μήπως τη νηστεία; ρώτησε ένα απ’ αυτά.
– Εμείς, αποκρίθηκε εκείνο, ούτε τρώμε, ούτε πίνουμε ποτέ.
– Την αγρυπνία τότε;
– Εμείς δεν κοιμώμεθα καθόλου.
– Την φυγή του κόσμου;
Το δαιμόνιο γέλασε περιφρονητικά:
– Σπουδαίο πράγμα τάχα. Εμείς περνάμε τον περισσότερο καιρό μας τριγυρίζοντας στις ερημιές.
– Σ’ εξορκίζω, να ομολογήσεις τι είναι εκείνο που μπορεί να σας δαμάσει, επέμενε ο Γέροντας.
Το πονηρό πνεύμα, αναγκασμένο από υπερκόσμια δύναμη, βιάστηκε ν’ απαντήσει:
– Η ταπείνωση, που δεν μπορούμε ποτέ ν’ αποκτήσωμε.
Ξεκίνησε κάποτε να πάει να επισκεφθεί τους ασκητάς της Νιτρίας ο Πατριάρχης της Αλεξανδρείας Θεόφιλος. Στο δρόμο του συνάντησε ένα γέροντα Ασκητή.
– Τι κέρδισες, Αββά, ζώντας σ’ αυτή τη μοναξιά; ρώτησε ο Πατριάρχης.
– Γνώρισα καλά τον εαυτό μου, αποκρίθηκε ο Γέροντας, κι έμαθα να τον μέμφωμαι.
Μεγαλύτερο κέρδος απ’ αυτό είναι αδύνατο ν’ αποκτήσει στη ζωή του ο άνθρωπος, παραδέχτηκε ο Πατριάρχης.
Σαν έφτασε στη σκήτη, βγήκαν οι Πατέρες να τον υποδεχτούν κι ο καθένας έβρισκε κάποιο καλό λόγο να του ειπεί. Μόνο ο Όσιος Παμβώ στεκόταν παραπέρα αμίλητος.
– Δε θα πεις κι εσύ τίποτε στον Πατριάρχη για να τον ωφελήσεις; τον ρώτησαν οι Γέροντες.
– Αν δεν ωφεληθεί από τη σιωπή μου, Αδελφοί, ούτε ο λόγος μου πρόκειται να τον ωφελήσει, αποκρίθηκε ο σοφός Πατήρ.
Ρώτησε κάποιος αδελφός τον ίδιο Αββά Θεόδωρο τι έπρεπε να κάνει για να τηρεί πάντοτε τις θείες εντολές.
– Την ίδια ακριβώς επιθυμία είχε κι’ ο συνασκητής μου Αββάς Θεωνάς, αποκρίθηκε ο Γέροντας, και άκουσε τι έκανε: Πήγε στο φούρνο ένα πρωί να ψήσει τα ψωμιά του. Μόλις τα έβγαλε ζεστά – ζεστά, έτυχε να περάσουν από κει μερικοί ζητιάνοι. Χωρίς δισταγμό ο Αββάς Θεωνάς τους τα μοίρασε όλα. Γυρίζοντας στο κελλί του, βρήκε άλλους στο δρόμο κι επειδή δεν είχε άλλα ψωμιά, τους έδωσε τα καλάθια. Πιο πέρα συνάντησε κάποιον γυμνό και τον λυπήθηκε. Έβγαλε αμέσως τα ρούχα του και τον έντυσε. Φθάνοντας ο ίδιος γυμνός στο κελλί του, μεμφόταν πάλι τον εαυτό του κι έλεγε:
– Αλλοίμονό μου, ποτέ δεν τηρώ τις εντολές του Θεού.
Μία νύχτα πήγαν ληστές σε κάποιον Ερημίτη.
– Ήλθαμε να πάρωμε τα πράγματά σου, του είπαν άγρια.
– Κοπιάστε και πάρετε ό,τι σας αρέσει, αποκρίθηκε εκείνος, χωρίς να χάσει την ψυχραιμία του.
Άδειασαν στη στιγμή τη φτωχική του καλύβη κι έφυγαν βιαστικοί. Λησμόνησαν όμως να πάρουν ένα μικρό φλασκί, που ήταν κρεμασμένο από το δοκάρι της στέγης. Ο Ερημίτης το ξεκρέμασε και, τρέχοντας πίσω από τους ληστές, φώναζε για να τον ακούσουν να σταματήσουν:
– Γυρίστε πίσω, αδελφοί, να πάρετε και τούτο.
Και τους έδειχνε από μακριά το μικρό φλασκί.
Εθαύμασαν την ανεξικακία του εκείνοι κι εγύρισαν, όχι για να πάρουν το φλασκί, αλλά για να του βάλουν μετάνοια και να του δώσουν πίσω, όλα του τα πράγματα.
– Αυτός μάλιστα, είναι πραγματικά άνθρωπος του Θεού, έλεγαν μεταξύ τους.
Δεν είναι σοφία, γράφει ο Αββάς Ησαΐας ο Αναχωρητής, να ξέρει κανείς να συζητεί αριστοτεχνικά. Σοφία είναι να ξέρεις πότε πρέπει να μιλήσεις και τι πρέπει να πεις. Δείχνε πως είσαι αμαθής, για ν’ αποφύγεις πολλούς κόπους. Πολλές ανώφελες σκοτούρες έχει εκείνος που παρουσιάζει τον εαυτό του πολυμαθή. Μη καυχάσαι για πολυμάθεια, γιατί είναι περισσότερα εκείνα που δεν ξέρεις από εκείνα που έχεις μάθει.
Υπάρχουν άνθρωποι, έλεγε κάποιος Γέροντας που τρώγουν πολύ κι ακόμη πεινούν και άλλοι που είναι λιγοφάγοι και χορταίνουν. Περισσότερη εγκράτεια όμως κάνουν εκείνοι που τρώγουν πολύ και πεινούν, από εκείνους που τρώγουν ελάχιστα και χορταίνουν. Συμβούλευε ακόμη τους αδελφούς, που είχαν σώμα ασθενικό, να το προσέχουν, για να μην αρρωστήσουν και γίνουν βάρος στην Αδελφότητα.
Ο όσιος Εφραίμ ο Σύρος, ο περίφημος διδάσκαλος του ασκητισμού, αποφάσισε κάποτε ν’ αφήση για λίγο την πολυπόθητη ησυχία του στην έρημο και να κατέβη στην πόλι. Είχε επιθυμία να προσκυνήση τα άγια λείψανα, που βρίσκονταν τότε στην Έδεσσα της Συρίας, αλλά και να συναντηθή με εκκλησιαστικούς άνδρες, για να συζητήση μαζί τους δογματικές αλήθειες. Ζούσε σε μια εποχή, που η ορθή πίστι χτυπιόταν απ’ όλες τις μεριές από φοβερές αιρέσεις.
– Κύριε, προσευχήθηκε προτού ξεκινήσει, στείλε μου μπροστά μου, καθώς θα περνώ την πύλη της πόλεως, έναν άνθρωπο που να με διδάξη.
Μα τη στιγμή που έμπαινε στην πολυάνθρωπη Έδεσσα, ο πρώτος άνθρωπος που βρέθηκε στο δρόμο του, ήταν μια κοινή γυναίκα, που στάθηκε και τον κύτταζε αδιάντροπα. Ο όσιος παραπονέθηκε στον Κύριο, που παραχώρησε να βρη το αντίθετο απ’ ό,τι είχε ζητήσει. Ύστερα γύρισε αυστηρό το βλέμμα του στη γυναίκα και της είπε απότομα, για να της προκαλέση κάποια συστολή:
– Απορώ πως δεν κοκκινίζεις από ντροπή που τολμάς να με κυττάζης με τόση επιμονή.
– Εγώ του αποκρίθηκε εκείνη με ετοιμότητα, κάνω αυτό που μου ταιριάζει. Από την πλευρά σου πλάστηκα, εσένα πρέπει να κυττάζω. Του λόγου σου όμως, που πλάστηκες από το χώμα, καλά θα κάνης να έχης διαρκώς το βλέμμα σου ριγμένο σ’ αυτό.
Παίρνοντας τόσο σωστή απάντησι ο μέγας όσιος, ευχαρίστησε μ’ ευγνωμοσύνη τον Θεό. Πιο ωφέλιμη διδασκαλία απ’ αυτή δεν του χρειαζόταν πλέον.
Όποιος απόκτησε ταπεινοφροσύνη, γράφει ο Αββάς Ησαΐας, ο Αναχωρητής, δεν έχει γλώσσα για να ελέγχη τον πλησίον του ούτε μάτια για να κυττάζη τα ελαττώματα του ούτε αυτιά για ν’ ακούση όσα δεν ωφελούν την ψυχή του. Ο ταπεινόφρων δεν έχει με κανένα διαφορές, προσέχει τον εαυτό του και κλαίει τις αμαρτίες του. Είναι ειρηνικός και τηρεί με ακρίβεια όλες τις θείες εντολές.
Αλλού πάλι συμβουλεύει:
Συνήθισε τη γλώσσα σου, αδελφέ, να λέγη εύκολα «συγχώρησον» και γρήγορα θα γεννηθή στην καρδιά σου ταπεινοσύνη. Αγάπησε αυτή την αρετή και είναι ικανή να σε προφυλάξη από πολλές αμαρτίες.
Γράφει ακόμη και τούτο το χαρακτηριστικό:
Αν κατορθώσης να τρως μόνο μια φορά την εβδομάδα, Μοναχέ, και να βασανίζης το σώμα σου με υπερβολικές ασκήσεις, χωρίς ταπείνωσι, πάνε χαμένοι όλοι σου οι κόποι.
Ο αββάς Ησαΐας ο αναχωρητής δίδει την ακόλουθη ορθή συμβουλή:
Μη συνηθίζης να κουβεντιάζης για πράγματα που δεν είδες με τα ίδια σου τα μάτια, σαν να τα έχης ιδή. Μη βεβαιώνης με πεποίθησι εκείνα που έχεις μόνο ακούσει. Συνήθιζε τη γλώσσα σου να λέγη πάντα την αλήθεια. Το ψέμα γεννιέται συχνά από την επιθυμία ν’ αρέσωμε στους ανθρώπους κι’ απομακρύνει από την ψυχή το φόβο του Θεού.
Για να διδάξη κανείς τον άλλον, πρέπει ο ίδιος να είναι υγιής ψυχικά και απαθής, λέγει ο αββάς Ποιμήν. Δεν είναι ανάγκη να οικοδομής το σπίτι του άλλου, καταστρέφοντας το δικό σου.
Εκείνος που διδάσκει τους άλλους, χωρίς να εφαρμόζη τίποτε από εκείνα που διδάσκει, λέγει πάλι ο ίδιος Πατήρ, μοιάζει με πηγή που ποτίζει και ξεπλένει τα γύρω της, ενώ είναι γεμάτη από κάθε λογιών ακαθαρσία.
Κάποιος Ερημίτης είχε χάρισμα από το Θεό να διώχνει τα πονηρά πνεύματα. Μια φορά ζήτησε να μάθει τι φοβούνται περισσότερο κι’ αναγκάζονται να φύγουν.
– Μήπως τη νηστεία; ρώτησε ένα απ’ αυτά.
– Εμείς, αποκρίθηκε εκείνο, ούτε τρώμε, ούτε πίνουμε ποτέ.
– Την αγρυπνία τότε;
– Εμείς δεν κοιμώμεθα καθόλου.
– Την φυγή του κόσμου;
Το δαιμόνιο γέλασε περιφρονητικά:
– Σπουδαίο πράγμα τάχα. Εμείς περνάμε τον περισσότερο καιρό μας τριγυρίζοντας στις ερημιές.
– Σ’ εξορκίζω, να ομολογήσεις τι είναι εκείνο που μπορεί να σας δαμάσει, επέμενε ο Γέροντας.
Το πονηρό πνεύμα, αναγκασμένο από υπερκόσμια δύναμη, βιάστηκε ν’ απαντήσει:
– Η ταπείνωση, που δεν μπορούμε ποτέ ν’ αποκτήσωμε.
Ξεκίνησε κάποτε να πάει να επισκεφθεί τους ασκητάς της Νιτρίας ο Πατριάρχης της Αλεξανδρείας Θεόφιλος. Στο δρόμο του συνάντησε ένα γέροντα Ασκητή.
– Τι κέρδισες, Αββά, ζώντας σ’ αυτή τη μοναξιά; ρώτησε ο Πατριάρχης.
– Γνώρισα καλά τον εαυτό μου, αποκρίθηκε ο Γέροντας, κι έμαθα να τον μέμφωμαι.
Μεγαλύτερο κέρδος απ’ αυτό είναι αδύνατο ν’ αποκτήσει στη ζωή του ο άνθρωπος, παραδέχτηκε ο Πατριάρχης.
Σαν έφτασε στη σκήτη, βγήκαν οι Πατέρες να τον υποδεχτούν κι ο καθένας έβρισκε κάποιο καλό λόγο να του ειπεί. Μόνο ο Όσιος Παμβώ στεκόταν παραπέρα αμίλητος.
– Δε θα πεις κι εσύ τίποτε στον Πατριάρχη για να τον ωφελήσεις; τον ρώτησαν οι Γέροντες.
– Αν δεν ωφεληθεί από τη σιωπή μου, Αδελφοί, ούτε ο λόγος μου πρόκειται να τον ωφελήσει, αποκρίθηκε ο σοφός Πατήρ.
Ρώτησε κάποιος αδελφός τον ίδιο Αββά Θεόδωρο τι έπρεπε να κάνει για να τηρεί πάντοτε τις θείες εντολές.
– Την ίδια ακριβώς επιθυμία είχε κι’ ο συνασκητής μου Αββάς Θεωνάς, αποκρίθηκε ο Γέροντας, και άκουσε τι έκανε: Πήγε στο φούρνο ένα πρωί να ψήσει τα ψωμιά του. Μόλις τα έβγαλε ζεστά – ζεστά, έτυχε να περάσουν από κει μερικοί ζητιάνοι. Χωρίς δισταγμό ο Αββάς Θεωνάς τους τα μοίρασε όλα. Γυρίζοντας στο κελλί του, βρήκε άλλους στο δρόμο κι επειδή δεν είχε άλλα ψωμιά, τους έδωσε τα καλάθια. Πιο πέρα συνάντησε κάποιον γυμνό και τον λυπήθηκε. Έβγαλε αμέσως τα ρούχα του και τον έντυσε. Φθάνοντας ο ίδιος γυμνός στο κελλί του, μεμφόταν πάλι τον εαυτό του κι έλεγε:
– Αλλοίμονό μου, ποτέ δεν τηρώ τις εντολές του Θεού.
Μία νύχτα πήγαν ληστές σε κάποιον Ερημίτη.
– Ήλθαμε να πάρωμε τα πράγματά σου, του είπαν άγρια.
– Κοπιάστε και πάρετε ό,τι σας αρέσει, αποκρίθηκε εκείνος, χωρίς να χάσει την ψυχραιμία του.
Άδειασαν στη στιγμή τη φτωχική του καλύβη κι έφυγαν βιαστικοί. Λησμόνησαν όμως να πάρουν ένα μικρό φλασκί, που ήταν κρεμασμένο από το δοκάρι της στέγης. Ο Ερημίτης το ξεκρέμασε και, τρέχοντας πίσω από τους ληστές, φώναζε για να τον ακούσουν να σταματήσουν:
– Γυρίστε πίσω, αδελφοί, να πάρετε και τούτο.
Και τους έδειχνε από μακριά το μικρό φλασκί.
Εθαύμασαν την ανεξικακία του εκείνοι κι εγύρισαν, όχι για να πάρουν το φλασκί, αλλά για να του βάλουν μετάνοια και να του δώσουν πίσω, όλα του τα πράγματα.
– Αυτός μάλιστα, είναι πραγματικά άνθρωπος του Θεού, έλεγαν μεταξύ τους.
Δεν είναι σοφία, γράφει ο Αββάς Ησαΐας ο Αναχωρητής, να ξέρει κανείς να συζητεί αριστοτεχνικά. Σοφία είναι να ξέρεις πότε πρέπει να μιλήσεις και τι πρέπει να πεις. Δείχνε πως είσαι αμαθής, για ν’ αποφύγεις πολλούς κόπους. Πολλές ανώφελες σκοτούρες έχει εκείνος που παρουσιάζει τον εαυτό του πολυμαθή. Μη καυχάσαι για πολυμάθεια, γιατί είναι περισσότερα εκείνα που δεν ξέρεις από εκείνα που έχεις μάθει.
Υπάρχουν άνθρωποι, έλεγε κάποιος Γέροντας που τρώγουν πολύ κι ακόμη πεινούν και άλλοι που είναι λιγοφάγοι και χορταίνουν. Περισσότερη εγκράτεια όμως κάνουν εκείνοι που τρώγουν πολύ και πεινούν, από εκείνους που τρώγουν ελάχιστα και χορταίνουν. Συμβούλευε ακόμη τους αδελφούς, που είχαν σώμα ασθενικό, να το προσέχουν, για να μην αρρωστήσουν και γίνουν βάρος στην Αδελφότητα.
Ο όσιος Εφραίμ ο Σύρος, ο περίφημος διδάσκαλος του ασκητισμού, αποφάσισε κάποτε ν’ αφήση για λίγο την πολυπόθητη ησυχία του στην έρημο και να κατέβη στην πόλι. Είχε επιθυμία να προσκυνήση τα άγια λείψανα, που βρίσκονταν τότε στην Έδεσσα της Συρίας, αλλά και να συναντηθή με εκκλησιαστικούς άνδρες, για να συζητήση μαζί τους δογματικές αλήθειες. Ζούσε σε μια εποχή, που η ορθή πίστι χτυπιόταν απ’ όλες τις μεριές από φοβερές αιρέσεις.
– Κύριε, προσευχήθηκε προτού ξεκινήσει, στείλε μου μπροστά μου, καθώς θα περνώ την πύλη της πόλεως, έναν άνθρωπο που να με διδάξη.
Μα τη στιγμή που έμπαινε στην πολυάνθρωπη Έδεσσα, ο πρώτος άνθρωπος που βρέθηκε στο δρόμο του, ήταν μια κοινή γυναίκα, που στάθηκε και τον κύτταζε αδιάντροπα. Ο όσιος παραπονέθηκε στον Κύριο, που παραχώρησε να βρη το αντίθετο απ’ ό,τι είχε ζητήσει. Ύστερα γύρισε αυστηρό το βλέμμα του στη γυναίκα και της είπε απότομα, για να της προκαλέση κάποια συστολή:
– Απορώ πως δεν κοκκινίζεις από ντροπή που τολμάς να με κυττάζης με τόση επιμονή.
– Εγώ του αποκρίθηκε εκείνη με ετοιμότητα, κάνω αυτό που μου ταιριάζει. Από την πλευρά σου πλάστηκα, εσένα πρέπει να κυττάζω. Του λόγου σου όμως, που πλάστηκες από το χώμα, καλά θα κάνης να έχης διαρκώς το βλέμμα σου ριγμένο σ’ αυτό.
Παίρνοντας τόσο σωστή απάντησι ο μέγας όσιος, ευχαρίστησε μ’ ευγνωμοσύνη τον Θεό. Πιο ωφέλιμη διδασκαλία απ’ αυτή δεν του χρειαζόταν πλέον.
Όποιος απόκτησε ταπεινοφροσύνη, γράφει ο Αββάς Ησαΐας, ο Αναχωρητής, δεν έχει γλώσσα για να ελέγχη τον πλησίον του ούτε μάτια για να κυττάζη τα ελαττώματα του ούτε αυτιά για ν’ ακούση όσα δεν ωφελούν την ψυχή του. Ο ταπεινόφρων δεν έχει με κανένα διαφορές, προσέχει τον εαυτό του και κλαίει τις αμαρτίες του. Είναι ειρηνικός και τηρεί με ακρίβεια όλες τις θείες εντολές.
Αλλού πάλι συμβουλεύει:
Συνήθισε τη γλώσσα σου, αδελφέ, να λέγη εύκολα «συγχώρησον» και γρήγορα θα γεννηθή στην καρδιά σου ταπεινοσύνη. Αγάπησε αυτή την αρετή και είναι ικανή να σε προφυλάξη από πολλές αμαρτίες.
Γράφει ακόμη και τούτο το χαρακτηριστικό:
Αν κατορθώσης να τρως μόνο μια φορά την εβδομάδα, Μοναχέ, και να βασανίζης το σώμα σου με υπερβολικές ασκήσεις, χωρίς ταπείνωσι, πάνε χαμένοι όλοι σου οι κόποι.
Ο αββάς Ησαΐας ο αναχωρητής δίδει την ακόλουθη ορθή συμβουλή:
Μη συνηθίζης να κουβεντιάζης για πράγματα που δεν είδες με τα ίδια σου τα μάτια, σαν να τα έχης ιδή. Μη βεβαιώνης με πεποίθησι εκείνα που έχεις μόνο ακούσει. Συνήθιζε τη γλώσσα σου να λέγη πάντα την αλήθεια. Το ψέμα γεννιέται συχνά από την επιθυμία ν’ αρέσωμε στους ανθρώπους κι’ απομακρύνει από την ψυχή το φόβο του Θεού.
Για να διδάξη κανείς τον άλλον, πρέπει ο ίδιος να είναι υγιής ψυχικά και απαθής, λέγει ο αββάς Ποιμήν. Δεν είναι ανάγκη να οικοδομής το σπίτι του άλλου, καταστρέφοντας το δικό σου.
Εκείνος που διδάσκει τους άλλους, χωρίς να εφαρμόζη τίποτε από εκείνα που διδάσκει, λέγει πάλι ο ίδιος Πατήρ, μοιάζει με πηγή που ποτίζει και ξεπλένει τα γύρω της, ενώ είναι γεμάτη από κάθε λογιών ακαθαρσία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ
Ορισμένα αναρτώμενα από το διαδίκτυο κείμενα ή εικόνες (με σχετική σημείωση της πηγής), θεωρούμε ότι είναι δημόσια. Αν υπάρχουν δικαιώματα συγγραφέων, παρακαλούμε ενημερώστε μας για να τα αφαιρέσουμε. Επίσης σημειώνεται ότι οι απόψεις του ιστολόγιου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου. Για τα άρθρα που δημοσιεύονται εδώ, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο το ιστολόγιο.
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.