Γράφει ο Δρ. Χρήστος Γ. Μαλτέζος
Ο επιστημονισμός και οι ερμηνείες του
Ο όρος επιστημονισμός δεν είναι ευρέως γνωστός και για πολλούς δεν είναι ξεκάθαρη η συνάφεια με τον όρο επιστήμη. Αρχίζοντας με τον λιγότερο γνωστό όρο, τον επιστημονισμό, θα δώσουμε κατ’ αρχάς δύο απλουστευμένους ορισμούς, όπως καταγράφονται σε κάθε έγκριτο λεξικό:
Επιστημονισμός είναι το ύφος και η μέθοδος ενός τυπικού φυσικού επιστήμονα.
Επιστημονισμός, επίσης, είναι μια υπερβολική εμπιστοσύνη στην αποτελεσματικότητα των μεθόδων της φυσικής επιστήμης που εφαρμόζονται σε όλους τους τομείς έρευνας (όπως στη φιλοσοφία, τις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες)
Ο επιστημονισμός, κατά την αυστηρή έννοια, είναι η αυτο-αναιρούμενη άποψη ότι μόνο επιστημονικοί ισχυρισμοί έχουν νόημα, άποψη η οποία δεν είναι επιστημονική οπότε αν είναι αληθής, δεν έχει νόημα. Συνεπώς, ο επιστημονισμός είναι είτε λάθος είτε χωρίς νόημα. Αυτή την άποψη φαίνεται να ασπαζόταν ο φιλόσοφος Λούτβιχ Γιόζεφ Γιόχαν Βίτγκενστάιν (Ludwig Josef Johann Wittgenstein) στο έργο του Tractatus Logico – philosophicus (1922) όταν είπε: «Η καθολικότητα αληθών προτάσεων είναι όλη η φυσική επιστήμη…»
Όμως, οι προτάσεις της μεταφυσικής, της ηθικής ή της θρησκείας είναι, αυστηρά, χωρίς νόημα: «Η φιλοσοφία δεν είναι μια από τις φυσικές επιστήμες». Αυτό έγινε η έμπνευση και η πηγή ζωής των Θετικιστών.
Έτσι, ο ίδιος ο Βιτγκενστάιν (Wittgenstein) συνειδητοποίησε ότι υπήρχε ένα μικρό πρόβλημα με αυτό. Οι προτάσεις του ίδιου του Tractatus ήταν δηλώσεις που έγιναν από την επιστήμη; Λοιπόν όχι. Άρα πρέπει να μην έχουν νόημα. Αντί να προσπαθήσει να ξεφύγει από αυτή την ασυνέπεια, ο Βιτγκενστάιν (Wittgenstein) αποφάσισε να την αποδεχτεί και δήλωσε:
«Οι προτάσεις μου χρησιμεύουν ως διευκρινίσεις με τον εξής τρόπο: όποιος με καταλαβαίνει τελικά τις αναγνωρίζει ως ανοησίες…»
Διάκριση επιστημονισμού από επιστήμη
Ο επιστημονισμός (Scientism), δηλ. η μορφή εκείνη του υλισμού που έχει μετατραπεί σε μια ιδεολογία στις επιστημονικές κοινότητες, σε ένα ιδεολογικό μόρφωμα, με πρόφαση το επιστημονικό, το οποίο ιδεολογικό μόρφωμα δόκιμα ονομάζεται επιστημονισμός. Είναι ένας – ισμός, μια ιδεολογία, ένα ρεύμα σκέψης, όπως λέμε π.χ. σοσιαλ-ισμός, μηδεν-ισμός ή θρησκεία όπως λέμε π.χ. Χριστιαν-ισμός, Βουδ-ισμός, Αθε-ϊσμός. Αυτό είναι εκείνο – ο επιστημονισμός – που τα προκαλεί όλα αυτά, και οι θιασώτες του. Όχι η λεγόμενη επιστήμη, που δεν υπάρχει ως οντότητα έτσι κι αλλιώς οντολογικά αλλά ως επιβαλλόμενη δεοντολογία, δηλ. δεοντολογικά.
Ο ρόλος και η ύπαρξη του επιστημονισμού σκόπιμα αποκρύπτεται από το ευρύ κοινό, φορώντας τη μάσκα της επιστήμης, ενώ είναι απλά μια σύγχρονη φιλοσοφική σχολή σκέψης, μια υλιστική ιδεολογία. Από την άλλη, οποιοδήποτε επιστημονικό είναι εντελώς άλλο ζήτημα.
Αυτό που καλούμε επιστημονικό ή επιστημονικότητα, ο όρος που θα έπρεπε να επικαλούμαστε, δεν είναι πανάκεια, ούτε σχετίζεται με όλα τα ζητήματα. Δεν το αφορούν τα πάντα, δεν απαιτείται τα πάντα να συμβαδίζουν μαζί του.
Το επιστημονικό πρέπει να λογίζεται ως τεχνικό και ως τούτο όταν δεν είναι απλά μαθηματικό. Δηλαδή, όταν δεν είναι ζήτημα ορισμών και νομολογιών. Το επιστημονικό, επιστημονικότητα, η επιστήμη δεν είναι μια ομπρέλα που καλύπτει όλα τα ζητήματα και όλα τα θέματα. ‘Όπως έγραψε και ο Μαξ Βέμπερ:
«…Αλλά και ως προς την θέσιν της εντός του συνόλου του πνευματικού βίου η επιστήμη υφίσταται περιορισμούς.»
Η επιστήμη είναι μια μέθοδος, μια τεχνική μέθοδος σε ζητήματα που άπτονται τεχνικής μεθόδου. Μπορεί να λογίζεται και ως εργαστηριακό. Η επιστημονική μέθοδος πάντα έχει να κάνει με κάτι χειροπιαστό και πάγιο που μπορεί να επαναληφθεί και να επαληθευτεί εξεταστικά, να μετρηθεί και να υποστεί πειράματα, κυρίως σε εργαστήριο. Είναι τεχνικό ζήτημα. Αν και όταν δεν είναι τεχνικό ζήτημα, τότε προσπαθούμε να μπει στο «εικονικό εργαστήριο» που λέγεται μαθηματικά, για να προβλεφθεί εικονικά, αν και όταν άπτεται μαθηματικής ανάλυσης. Άλλωστε τα μαθηματικά είναι μια τιτάνια σύμβαση.
Η φιλόσοφος Σούζαν Χάακ (Susan Haak)8 παραθέτει έξη σημεία που διακρίνουν τον επιστημονισμό από την επιστήμη:
Μεταμοντέρνα θεώρηση του επιστημονισμού
Τα έξη παραπάνω σημεία γίνονται διακριτά στο άρθρο του Μάικλ Μπράντ Σέρμερ (Michael Brant Shermer), ο οποίος αναδεικνύει τον επιστημονισμό σε μεταμοντέρνα κοσμοθέαση καταλήγοντας με την παρακάτω τριλογία:
Ο επιστημονισμός και οι ερμηνείες του
Ο όρος επιστημονισμός δεν είναι ευρέως γνωστός και για πολλούς δεν είναι ξεκάθαρη η συνάφεια με τον όρο επιστήμη. Αρχίζοντας με τον λιγότερο γνωστό όρο, τον επιστημονισμό, θα δώσουμε κατ’ αρχάς δύο απλουστευμένους ορισμούς, όπως καταγράφονται σε κάθε έγκριτο λεξικό:
Επιστημονισμός είναι το ύφος και η μέθοδος ενός τυπικού φυσικού επιστήμονα.
Επιστημονισμός, επίσης, είναι μια υπερβολική εμπιστοσύνη στην αποτελεσματικότητα των μεθόδων της φυσικής επιστήμης που εφαρμόζονται σε όλους τους τομείς έρευνας (όπως στη φιλοσοφία, τις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες)
Ο επιστημονισμός, κατά την αυστηρή έννοια, είναι η αυτο-αναιρούμενη άποψη ότι μόνο επιστημονικοί ισχυρισμοί έχουν νόημα, άποψη η οποία δεν είναι επιστημονική οπότε αν είναι αληθής, δεν έχει νόημα. Συνεπώς, ο επιστημονισμός είναι είτε λάθος είτε χωρίς νόημα. Αυτή την άποψη φαίνεται να ασπαζόταν ο φιλόσοφος Λούτβιχ Γιόζεφ Γιόχαν Βίτγκενστάιν (Ludwig Josef Johann Wittgenstein) στο έργο του Tractatus Logico – philosophicus (1922) όταν είπε: «Η καθολικότητα αληθών προτάσεων είναι όλη η φυσική επιστήμη…»
Όμως, οι προτάσεις της μεταφυσικής, της ηθικής ή της θρησκείας είναι, αυστηρά, χωρίς νόημα: «Η φιλοσοφία δεν είναι μια από τις φυσικές επιστήμες». Αυτό έγινε η έμπνευση και η πηγή ζωής των Θετικιστών.
Έτσι, ο ίδιος ο Βιτγκενστάιν (Wittgenstein) συνειδητοποίησε ότι υπήρχε ένα μικρό πρόβλημα με αυτό. Οι προτάσεις του ίδιου του Tractatus ήταν δηλώσεις που έγιναν από την επιστήμη; Λοιπόν όχι. Άρα πρέπει να μην έχουν νόημα. Αντί να προσπαθήσει να ξεφύγει από αυτή την ασυνέπεια, ο Βιτγκενστάιν (Wittgenstein) αποφάσισε να την αποδεχτεί και δήλωσε:
«Οι προτάσεις μου χρησιμεύουν ως διευκρινίσεις με τον εξής τρόπο: όποιος με καταλαβαίνει τελικά τις αναγνωρίζει ως ανοησίες…»
Διάκριση επιστημονισμού από επιστήμη
Ο επιστημονισμός (Scientism), δηλ. η μορφή εκείνη του υλισμού που έχει μετατραπεί σε μια ιδεολογία στις επιστημονικές κοινότητες, σε ένα ιδεολογικό μόρφωμα, με πρόφαση το επιστημονικό, το οποίο ιδεολογικό μόρφωμα δόκιμα ονομάζεται επιστημονισμός. Είναι ένας – ισμός, μια ιδεολογία, ένα ρεύμα σκέψης, όπως λέμε π.χ. σοσιαλ-ισμός, μηδεν-ισμός ή θρησκεία όπως λέμε π.χ. Χριστιαν-ισμός, Βουδ-ισμός, Αθε-ϊσμός. Αυτό είναι εκείνο – ο επιστημονισμός – που τα προκαλεί όλα αυτά, και οι θιασώτες του. Όχι η λεγόμενη επιστήμη, που δεν υπάρχει ως οντότητα έτσι κι αλλιώς οντολογικά αλλά ως επιβαλλόμενη δεοντολογία, δηλ. δεοντολογικά.
Ο ρόλος και η ύπαρξη του επιστημονισμού σκόπιμα αποκρύπτεται από το ευρύ κοινό, φορώντας τη μάσκα της επιστήμης, ενώ είναι απλά μια σύγχρονη φιλοσοφική σχολή σκέψης, μια υλιστική ιδεολογία. Από την άλλη, οποιοδήποτε επιστημονικό είναι εντελώς άλλο ζήτημα.
Αυτό που καλούμε επιστημονικό ή επιστημονικότητα, ο όρος που θα έπρεπε να επικαλούμαστε, δεν είναι πανάκεια, ούτε σχετίζεται με όλα τα ζητήματα. Δεν το αφορούν τα πάντα, δεν απαιτείται τα πάντα να συμβαδίζουν μαζί του.
Το επιστημονικό πρέπει να λογίζεται ως τεχνικό και ως τούτο όταν δεν είναι απλά μαθηματικό. Δηλαδή, όταν δεν είναι ζήτημα ορισμών και νομολογιών. Το επιστημονικό, επιστημονικότητα, η επιστήμη δεν είναι μια ομπρέλα που καλύπτει όλα τα ζητήματα και όλα τα θέματα. ‘Όπως έγραψε και ο Μαξ Βέμπερ:
«…Αλλά και ως προς την θέσιν της εντός του συνόλου του πνευματικού βίου η επιστήμη υφίσταται περιορισμούς.»
Η επιστήμη είναι μια μέθοδος, μια τεχνική μέθοδος σε ζητήματα που άπτονται τεχνικής μεθόδου. Μπορεί να λογίζεται και ως εργαστηριακό. Η επιστημονική μέθοδος πάντα έχει να κάνει με κάτι χειροπιαστό και πάγιο που μπορεί να επαναληφθεί και να επαληθευτεί εξεταστικά, να μετρηθεί και να υποστεί πειράματα, κυρίως σε εργαστήριο. Είναι τεχνικό ζήτημα. Αν και όταν δεν είναι τεχνικό ζήτημα, τότε προσπαθούμε να μπει στο «εικονικό εργαστήριο» που λέγεται μαθηματικά, για να προβλεφθεί εικονικά, αν και όταν άπτεται μαθηματικής ανάλυσης. Άλλωστε τα μαθηματικά είναι μια τιτάνια σύμβαση.
Η φιλόσοφος Σούζαν Χάακ (Susan Haak)8 παραθέτει έξη σημεία που διακρίνουν τον επιστημονισμό από την επιστήμη:
1. Χρήση των λέξεων «επιστήμη», «επιστημονικός», «επιστημονικώς», «επιστήμονας» κλπ., με τιμητικό τρόπο, ως κοινούς όρους γνωσιολογικού, κατά την επιστημονολογική έννοια, εγκωμίου
2. Υιοθέτηση πρακτικών και τρόπων, παγιδεύσεις, τεχνική ορολογία κ.λπ., των επιστημών, ανεξάρτητα από την πραγματική τους χρησιμότητα.
3. Εμμονή με την οριοθέτηση, δηλ. ισορροπώντας σε μία λεπτή διαχωριστική γραμμή μεταξύ αυθεντικής επιστήμης, του πραγματικού, και «ψευδο-επιστημονικής» απάτης.
4. Μια αντίστοιχη εμμονή στο να προσδιορίζει την «επιστημονική μέθοδο», υποτίθεται για να εξηγεί πως οι επιστήμες έχουν τόσο πολύ πετύχει
5. Αναζήτηση στις επιστήμες απαντήσεις σε ερωτήματα που ξεπερνούν το πεδίο εφαρμογής τους
6. Άρνηση ή δυσφήμιση της νομιμότητας ή της αξίας άλλων ειδών διερεύνησης εκτός από την επιστημονική, ή της αξίας των ανθρώπινων δραστηριοτήτων εκτός της διερεύνησης, όπως π.χ. ποίηση ή τέχνη.
2. Υιοθέτηση πρακτικών και τρόπων, παγιδεύσεις, τεχνική ορολογία κ.λπ., των επιστημών, ανεξάρτητα από την πραγματική τους χρησιμότητα.
3. Εμμονή με την οριοθέτηση, δηλ. ισορροπώντας σε μία λεπτή διαχωριστική γραμμή μεταξύ αυθεντικής επιστήμης, του πραγματικού, και «ψευδο-επιστημονικής» απάτης.
4. Μια αντίστοιχη εμμονή στο να προσδιορίζει την «επιστημονική μέθοδο», υποτίθεται για να εξηγεί πως οι επιστήμες έχουν τόσο πολύ πετύχει
5. Αναζήτηση στις επιστήμες απαντήσεις σε ερωτήματα που ξεπερνούν το πεδίο εφαρμογής τους
6. Άρνηση ή δυσφήμιση της νομιμότητας ή της αξίας άλλων ειδών διερεύνησης εκτός από την επιστημονική, ή της αξίας των ανθρώπινων δραστηριοτήτων εκτός της διερεύνησης, όπως π.χ. ποίηση ή τέχνη.
Μεταμοντέρνα θεώρηση του επιστημονισμού
Τα έξη παραπάνω σημεία γίνονται διακριτά στο άρθρο του Μάικλ Μπράντ Σέρμερ (Michael Brant Shermer), ο οποίος αναδεικνύει τον επιστημονισμό σε μεταμοντέρνα κοσμοθέαση καταλήγοντας με την παρακάτω τριλογία:
«Πρώτον, η κοσμολογία και η εξελικτική θεωρία θέτουν τα ερωτήματα της τελικής προέλευσης που παραδοσιακά ήταν η επαρχία της θρησκείας και της θεολογίας. Ο επιστημονισμός προσφέρει με θάρρος νατουραλιστικές απαντήσεις που υποκαθιστούν τις υπερφυσικές απαντήσεις και στη διαδικασία παρέχει πνευματική διατροφή σε εκείνους των οποίων οι ανάγκες δεν καλύπτονται από αυτές τις αρχαίες πολιτιστικές παραδόσεις. Δεύτερον, είμαστε, στη βάση μας, ένα κοινωνικά ιεραρχικό είδος πρωτευόντων. Δείχνουμε σεβασμό στους ηγέτες μας, σεβόμαστε τους πρεσβύτερους μας και ακολουθούμε τις επιταγές των σαμάνων μας. Αυτή είναι η Εποχή της Επιστήμης, είναι σαμάνοι του επιστημονισμού που διοικούν τη λατρεία μας. Τρίτον, λόγω της γλώσσας αφηγούμαστε επίσης παραμύθια, μυθοποιούμε πρωτεύοντα, με τον επιστημονισμό ως το θεμελιώδες στρώμα της ιστορίας μας και τους επιστήμονες ως τους κορυφαίους μυθοποιούς της εποχής μας.»
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Σέρμερ με το «σαμάνοι του επιστημονισμού» αναφέρεται στον Στέφεν Γουίλιαμ Χώκινγκ (Stephen William Hawking).
Συγκεκριμένα ο υπότιτλος του εν λόγω άρθρου είναι: «Με αφορμή το 60ό ταξίδι του Στέφεν Χώκινγκ γύρω από τον ήλιο, εξετάζουμε ένα κοινωνικό φαινόμενο που αποκαλύπτει κάτι βαθύ για την ανθρώπινη φύση»
Όμως είναι η καθολικότητα, η ολότητα, αλήθειες ή απλά ονόματα, όπως διδάσκει ο εμπειρισμός και ιδία ο νομιναλισμός; Είναι αρχή νόησης και εννόησης (αντίληψης) που συνέχει τις ασυνέχειες ή συμβατική επινόηση;
Ο Στέφεν Γουίλιαμ Χώκινγκ (Stephen William Hawking) δήλωσε:
«Η κοσμολογία δεν μπορεί να κάνει καμία πρόρρηση σχετική με το σύμπαν, αν δεν κάνει υπόθεση ως προς τις πρωτογενείς συνθήκες. Αν απουσιάζει μια τέτοια υπόθεση, δε μπορούμε να πούμε τίποτε, σαν τα πράγματα να ήταν όπως είναι σήμερα… Ήδη, επισημάναμε αυτήν την συμπληρωματική αβεβαιότητα, ελαττώνοντας έτσι στο μηδέν τις ελπίδες του επιστημονικού ντετερμινισμού, θεωρίας κατά την οποία μπορεί κανένας να προλέγει το μέλλον με βεβαιότητα.»
Πρέπει να σημειωθεί ότι από παλιά υπάρχει αντιπαράθεση μεταξύ των υποστηρικτών και των αντιπάλων του επιστημονισμού. Κάποιοι υπήρξαν αρχικά υποστηρικτές του επιστημονισμού και μετά τον αρνήθηκαν. Όπως είδαμε ο Λούτβιχ Γιόζεφ Γιόχαν Βίτγκενστάιν (Ludwig Josef Johann Wittgenstein) είχε δηλώσει «Η καθολικότητα αληθών προτάσεων είναι όλη η φυσική επιστήμη…» και αργότερα αρνήθηκε αυτή την άποψη, παρ’ ότι υπήρξε μαθητής και προστατευόμενος του επιστημονιστή, Μπέρτραντ Ράσελ. Άλλο παράδειγμα μεταστροφής υπήρξε και ο φιλόσοφος Πωλ Κάρλ Φεϋεράμπεντ (Paul Karl Feyerabend).
Ο επιστημονισμός μετάλλαξε και χρησιμοποίησε την έννοια της επιστήμης για να εδραιώσει τα ιδεολογικά του αφηγήματα και τις έμμονες αντιλήψεις του. Δηλαδή συσχετίζει άμεσα την επιστήμη με τον υλισμό και τον θετικισμό φιλοσοφικά και ιδεολογικά. Το κύριο μέλημά του ήταν και είναι να θεωρείται ότι όταν αμφισβητείς κάποια από τις ιδέες τους, εφόσον τις εκφράζει ένας επιστήμονας, να φαίνεται ότι αμφισβητείς την επιστήμη. Έχει δημιουργήσει δύο αόρατες και ανύπαρκτες κυρίαρχες ιδεολογικές οντότητες, την επιστήμη και την φύση. Η επίκλησή σε αυτές, προστατεύει και δικαιολογεί οποιοδήποτε αφήγημα ή επιχείρημα με οικονομικές ή πολιτικές διαστάσεις και τον έλεγχο.
Με τις συνεχείς αναφορές στην ανύπαρκτη Φύση π.χ. οι θιασώτες του επιστημονισμού αντικατέστησαν με αυτή τον Θεό εννοιολογικά και οντολογικά. Όλα όσα αποδίδονταν στο Θεό έως τότε, πλέον αποδίδονται στην αόριστη Φύση, έντεχνα. Με την επιτηδευμένη αυτή επινόηση τους που έχει ιστορική αρχή. Η επιστήμη, αυτή η άλλη ιδεολογική οντότητα, που όλοι αυτοί επικαλούνται, έχει την ιερή αποστολή, διά των εκπροσώπων της, να ερμηνεύσει τα πάντα και να διεκδικήσει την ίδια τη δημιουργία, τον άνθρωπο και τον κόσμο και το σύμπαν και όλη τη γνώση. Και δεν έχει το δικαίωμα να την αμφισβητεί κανείς στο παραμικρό. Όλο αυτό φυσικά είναι ένα ιδεοληπτικό αφήγημα και όχι η αλήθεια.
Ο συγγραφέας και ερευνητής,Τσάρλς Χόι Φόρτ (Charles Hoy Fort), ήδη από τη 10ετία του 1910 έχει διατυπώσει το εξής: «Θα πρέπει να προστεθεί στις συνταγματικές ελευθερίες το αναφαίρετο δικαίωμά μας και η ελευθερία μας να αμφισβητούμε την επιστήμη» μόνο τώρα στην εποχή μας γίνεται πλέον κατανοητό, πόσο σημαντικό είναι το παλαιότατο αυτό αίτημα του Τσάρλς Φόρτ για τις ελευθερίες μας.
Ο φιλόσοφος Γκαμπριέλ Ονορέ Μαρσέλ (Gabriel Honore Marcel) έχει γράψει: «…η απιστία τείνει να παρουσιάζεται εκεί που είναι φανερή ως άρνηση επιδεικτική να προσλάβει εξάλλου διαφορετικές απόψεις… αυτή η άρνηση παίρνει τη μορφή της απροσεξίας, είναι ανικανότητα να στρέψουμε το άκουσμά μας σε μια εσωτερική φωνή, σ΄ ένα κάλεσμα που απευθύνεται στον εσωτερικό εαυτό μας…. η μοντέρνα ζωή τείνει να ενισχύει αυτήν την απροσεξία, να την επιβάλει σχεδόν μέσα στο μέτρο που απανθρωπίζει τον άνθρωπο…»
συνέχεια στο Β μέρος
Συγκεκριμένα ο υπότιτλος του εν λόγω άρθρου είναι: «Με αφορμή το 60ό ταξίδι του Στέφεν Χώκινγκ γύρω από τον ήλιο, εξετάζουμε ένα κοινωνικό φαινόμενο που αποκαλύπτει κάτι βαθύ για την ανθρώπινη φύση»
Όμως είναι η καθολικότητα, η ολότητα, αλήθειες ή απλά ονόματα, όπως διδάσκει ο εμπειρισμός και ιδία ο νομιναλισμός; Είναι αρχή νόησης και εννόησης (αντίληψης) που συνέχει τις ασυνέχειες ή συμβατική επινόηση;
Ο Στέφεν Γουίλιαμ Χώκινγκ (Stephen William Hawking) δήλωσε:
«Η κοσμολογία δεν μπορεί να κάνει καμία πρόρρηση σχετική με το σύμπαν, αν δεν κάνει υπόθεση ως προς τις πρωτογενείς συνθήκες. Αν απουσιάζει μια τέτοια υπόθεση, δε μπορούμε να πούμε τίποτε, σαν τα πράγματα να ήταν όπως είναι σήμερα… Ήδη, επισημάναμε αυτήν την συμπληρωματική αβεβαιότητα, ελαττώνοντας έτσι στο μηδέν τις ελπίδες του επιστημονικού ντετερμινισμού, θεωρίας κατά την οποία μπορεί κανένας να προλέγει το μέλλον με βεβαιότητα.»
Πρέπει να σημειωθεί ότι από παλιά υπάρχει αντιπαράθεση μεταξύ των υποστηρικτών και των αντιπάλων του επιστημονισμού. Κάποιοι υπήρξαν αρχικά υποστηρικτές του επιστημονισμού και μετά τον αρνήθηκαν. Όπως είδαμε ο Λούτβιχ Γιόζεφ Γιόχαν Βίτγκενστάιν (Ludwig Josef Johann Wittgenstein) είχε δηλώσει «Η καθολικότητα αληθών προτάσεων είναι όλη η φυσική επιστήμη…» και αργότερα αρνήθηκε αυτή την άποψη, παρ’ ότι υπήρξε μαθητής και προστατευόμενος του επιστημονιστή, Μπέρτραντ Ράσελ. Άλλο παράδειγμα μεταστροφής υπήρξε και ο φιλόσοφος Πωλ Κάρλ Φεϋεράμπεντ (Paul Karl Feyerabend).
Ο επιστημονισμός μετάλλαξε και χρησιμοποίησε την έννοια της επιστήμης για να εδραιώσει τα ιδεολογικά του αφηγήματα και τις έμμονες αντιλήψεις του. Δηλαδή συσχετίζει άμεσα την επιστήμη με τον υλισμό και τον θετικισμό φιλοσοφικά και ιδεολογικά. Το κύριο μέλημά του ήταν και είναι να θεωρείται ότι όταν αμφισβητείς κάποια από τις ιδέες τους, εφόσον τις εκφράζει ένας επιστήμονας, να φαίνεται ότι αμφισβητείς την επιστήμη. Έχει δημιουργήσει δύο αόρατες και ανύπαρκτες κυρίαρχες ιδεολογικές οντότητες, την επιστήμη και την φύση. Η επίκλησή σε αυτές, προστατεύει και δικαιολογεί οποιοδήποτε αφήγημα ή επιχείρημα με οικονομικές ή πολιτικές διαστάσεις και τον έλεγχο.
Με τις συνεχείς αναφορές στην ανύπαρκτη Φύση π.χ. οι θιασώτες του επιστημονισμού αντικατέστησαν με αυτή τον Θεό εννοιολογικά και οντολογικά. Όλα όσα αποδίδονταν στο Θεό έως τότε, πλέον αποδίδονται στην αόριστη Φύση, έντεχνα. Με την επιτηδευμένη αυτή επινόηση τους που έχει ιστορική αρχή. Η επιστήμη, αυτή η άλλη ιδεολογική οντότητα, που όλοι αυτοί επικαλούνται, έχει την ιερή αποστολή, διά των εκπροσώπων της, να ερμηνεύσει τα πάντα και να διεκδικήσει την ίδια τη δημιουργία, τον άνθρωπο και τον κόσμο και το σύμπαν και όλη τη γνώση. Και δεν έχει το δικαίωμα να την αμφισβητεί κανείς στο παραμικρό. Όλο αυτό φυσικά είναι ένα ιδεοληπτικό αφήγημα και όχι η αλήθεια.
Ο συγγραφέας και ερευνητής,Τσάρλς Χόι Φόρτ (Charles Hoy Fort), ήδη από τη 10ετία του 1910 έχει διατυπώσει το εξής: «Θα πρέπει να προστεθεί στις συνταγματικές ελευθερίες το αναφαίρετο δικαίωμά μας και η ελευθερία μας να αμφισβητούμε την επιστήμη» μόνο τώρα στην εποχή μας γίνεται πλέον κατανοητό, πόσο σημαντικό είναι το παλαιότατο αυτό αίτημα του Τσάρλς Φόρτ για τις ελευθερίες μας.
Ο φιλόσοφος Γκαμπριέλ Ονορέ Μαρσέλ (Gabriel Honore Marcel) έχει γράψει: «…η απιστία τείνει να παρουσιάζεται εκεί που είναι φανερή ως άρνηση επιδεικτική να προσλάβει εξάλλου διαφορετικές απόψεις… αυτή η άρνηση παίρνει τη μορφή της απροσεξίας, είναι ανικανότητα να στρέψουμε το άκουσμά μας σε μια εσωτερική φωνή, σ΄ ένα κάλεσμα που απευθύνεται στον εσωτερικό εαυτό μας…. η μοντέρνα ζωή τείνει να ενισχύει αυτήν την απροσεξία, να την επιβάλει σχεδόν μέσα στο μέτρο που απανθρωπίζει τον άνθρωπο…»
συνέχεια στο Β μέρος
Πηγή: https://enromiosini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ
Ορισμένα αναρτώμενα από το διαδίκτυο κείμενα ή εικόνες (με σχετική σημείωση της πηγής), θεωρούμε ότι είναι δημόσια. Αν υπάρχουν δικαιώματα συγγραφέων, παρακαλούμε ενημερώστε μας για να τα αφαιρέσουμε. Επίσης σημειώνεται ότι οι απόψεις του ιστολόγιου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου. Για τα άρθρα που δημοσιεύονται εδώ, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο το ιστολόγιο.
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.